Connect with us

Dünya

İran-İsrail tansiyonu: Masada 3 senaryo var, en berbatı ne?

İran ve İsrail ortasında tansiyonun tırmanması halinde, durumu üç ana senaryo üzerinden kıymetlendirmek mümkün.

Yayınlanma

@

İran ve İsrail ortasındaki tansiyon tırmanmaya devam ederken, İsrail’in, İran tarafından gerçekleştirilen balistik füze saldırısına ne karşılık vereceği merak ediliyor. Tel Aviv’in, bu akına misillemeyle karşılık vermesi halinde bölgenin yeni bir şiddet sarmalına girmesi an sıkıntısı olabilir. İsrail’in İran’a ilişkin askeri gayeleri, güç santralleri ve nükleer tesisleri vurabileceği savlar ortasında.

İsrail dış istihbarat servisi Mossad‘ın eski Yöneticisi Efraim Halevy, katıldığı bir canlı yayında, Başbakan Netanyahu‘nun tavrını eleştirerek, “’10 milyonu (İsrail nüfusu) tehlikeye atmalı mıyız?’ sorusu çok, çok önemli ele alınması gereken bir konu” tabirini kullandı. Lakin, savaşın uzamaması gerektiğini düşünenlerin demeç ve teşebbüsleri sonuca ne kadar tesir eder, bilinmiyor.

Çatışmaların şiddetlenmesi halinde ise üç senaryo öne çıkıyor:

SINIRLI VEKİL SAVAŞLARI

Bu senaryoda, İran ve İsrail, direkt savaşa girmeden bölgedeki güç istikrarlarını vekil savaşlarıyla yönetirler. İran, vekil güçleri aracılığıyla İsrail’e karşı geniş bir cephe açarken, İsrail de hem hava atakları hem de mahallî güçlere verdiği dayanakla karşılık verir. Bu vekil savaşlarının kilit alanları ortasında Lübnan, Suriye, Irak ve Yemen bulunur. 

İran, bilhassa Hizbullah ve Şii milis kümelerini kullanarak İsrail’i zayıflatmaya çalışırken, İsrail, İran’ın Suriye’deki askeri varlığına yönelik hava ataklarını artırır. İsrail’in Gazze’deki Hamas‘a yönelik operasyonları da bu vekil çatışmalarının bir modülüdür. 

Bu çeşit çatışmalar, çoklukla daha düşük yoğunluklu olabilir, lakin belli periyotlarda tırmanarak bölgedeki istikrarsızlığı derinleştirir. Bu çeşit savaşlar, direkt büyük çaplı savaş riskini azaltırken, diplomatik tahlilleri daha da zorlaştırır ve insani krizleri derinleştirir. 

Ayrıca, siber savaş üzere çağdaş prosedürler bu vekil çatışmaların yeni boyutlar kazanmasına yol açabilir. İsrail ve ABD istihbarat servislerinin, İran’ın siber altyapısına yönelik saldırıları da vekil savaşlarının bir modülü olabilir. 

Öte yandan, İran, İsrail’in sivil altyapısını maksat alabilecek siber taarruzlara yönelebilir. Bu vekil savaşlar, İsrail ve İran’ın kendi iç kamuoylarına karşı güvenlik ve güçlü liderlik iletileri vermesine de imkan sağlar.

Gelinen noktada, bu senaryonun gerçekleşmesi geç kalınmış bir ihtimal olarak görülüyor.

TAM ÖLÇEKLİ SAVAŞ 

Bu senaryoda, İsrail ve İran ortasında direkt büyük çaplı bir savaş patlak verir. Bu savaşın fitili, İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik bir hava saldırısıyla ateşlenebilir. 

İsrail, bilhassa İran’ın nükleer programını tehdit olarak görürken, İran da geniş çaplı bir misilleme yapar. İran’ın balistik füzeleri, İsrail’in değerli kentlerini ve altyapısını amaç alabilir. 

Bu sırada, İsrail de İran’ın askeri üslerine ve nükleer tesislerine yönelik ağır hava hücumları düzenler. Savaş, süratle bölgedeki başka aktörleri içine çeker. 

Suudi Arabistan, İran’la uzun müddettir süren mezhep çatışması nedeniyle bu savaşta İsrail’in tarafında olabilir. Tıpkı vakitte Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn üzere ülkeler de bu savaşta yer alabilir. Başka yandan, Türkiye, bölgesel dengeyi müdafaa hedefiyle tarafsız kalmaya çalışsa da, çatışmanın yayılması halinde direkt etkilenebilir. Çünkü İran’dan gelecek yeni ve büyük bir göç dalgasının birinci amacı Türkiye olacaktır.

Bu savaş, enerji piyasalarını önemli biçimde sarsar, petrol ve doğalgaz fiyatlarının süratle yükselmesine neden olur, bu da global iktisat üzerinde olumsuz tesirler yaratır. Ayrıyeten, savaşın yıkıcı tesirleri, İsrail ve İran’da büyük insani krizlere, göç hareketlerine ve altyapı yıkımlarına yol açabilir. 

Öte yandan bölgede aslında kırılgan olan Suriye, Irak, Lübnan üzere ülkeler de bu savaşın direkt tesiri altında kalır. Bölgedeki öbür büyük güçler, bilhassa ABD, Rusya ve Çin, bu savaşın gidişatına müdahil olabilir ve bu da global bir kriz riskini artırır. 

ABD, İsrail’e askeri takviye sağlarken, Rusya’nın İran’a yönelik takviyeleri savaşın çok kutuplu bir hal almasına neden olabilir.

EN BERBAT SENARYO: NÜKLEER SAVAŞ

Bu senaryoda, diplomatik teşebbüslerin sonuçsuz kalması üzerine İran ve İsrail ortasındaki tansiyon denetimden çıkar ve nükleer silahlar devreye girer. 

İsrail, İran’ın nükleer silah kapasitesine yaklaşmasını ulusal güvenliğine direkt tehdit olarak algılar ve önleyici nükleer saldırı düzenler. İsrail’in bu sonlu nükleer saldırısı, bilhassa İran’ın nükleer tesislerini amaç alır. Bu hücum, İran’ın nükleer programını durdurma gayelidir, ancak İran’ın süratli bir halde misilleme yapmasına neden olur. İran, hem konvansiyonel hem de kimyasal ya da biyolojik taarruzlarla karşılık verebilir, İsrail’in sivil ve askeri gayelerini balistik füzelerle vurur.

Böyle bir nükleer çatışma, bölgesel seviyede büyük yankılar uyandırır. İran’ın müttefikleri olan Hizbullah, Hamas ve diğer Şii milis grupları İsrail’e yönelik ataklarını ağırlaştırır. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkeler, İsrail’in yanında saf tutarken, İran’ın tesirli olduğu bölgelerde iç karışıklıklar başlar. 

İsrail, bu süreçte ABD’den askeri takviye talep ederken, ABD de bölgeye müdahil olur. Nükleer silahların hudutlu ölçüde kullanılması, global bir endişe yaratır ve bilhassa güç piyasaları büyük darbe alır. 

Petrol fiyatları fırlar ve güç arzındaki kesintiler global ekonomiyi derinden tesirler. ABD, Rusya ve Çin üzere büyük güçler, savaşı daha geniş çaplı bir nükleer felakete dönüştürmeden denetim altına almak için devreye girer.

Nükleer silahların devreye girmesi, bölgedeki istikrarları kökten değiştirir. İsrail’in nükleer saldırısı sonrası İran’ın askeri altyapısı büyük ölçüde ziyan görür, lakin bu çatışma iki taraf için de yıkıcı insani kayıplar doğurur.

Savaşın sonucunda bölgedeki başka ülkelerde büyük göç dalgaları yaşanır. Memleketler arası toplum, bu çatışmanın denetimsiz bir nükleer savaşa dönüşmesini önlemek için müdahale eder, fakat bölgesel tertip uzun vadede ağır hasar alır.

Okumaya devam et
Yorum yap

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Dünya

Beyaz Saray yakınında kendini yakmaya çalıştı: ‘Yalan haberi durdurun’

İsrail’in Gazze’deki soykırımının protesto edildiği Washington’da, Beyaz Saray yakınlarında gazeteci olduğunu tez eden bir kişi kendini yakmaya çalıştı.

Yayınlanma

@

Yazan

Sosyal medyada yayılan imajlarda, genç bir erkeğin kendini ateşe vermeye çalıştığı anda polis tarafından engellendiği görüldü.

“Ben gazeteciyim. Lütfen palavra haberi durdurun” diye bağıran kişi, kendini ateşe vermeye çalıştı.

Protesto alanında bir kişi su atarak ateşi söndürmeye çalışırken, polis de kendini yakmaya çalışan bireye müdahale etti.

Söz konusu kişinin kolunda yanıklar olduğu görüldü.

Görgü şahitleri, kendini ateşe veren kişinin “CBS’te gazeteci olduğunu” söylediğini ve “CBS’in Gazze’de palavra haber yaptığını” lisana getirdiğini belirtti.

İsrail’e verdiği takviye nedeniyle şu ana kadar ABD’de, bugünküyle birlikte 4 hareketçi kendini yakma protestosu gerçekleştirdi.

İlk olarak Georgia eyaletinin Atlanta kentinde, kimliği açıklanmayan bir kişi, 1 Aralık 2023’te ABD’nin İsrail’e dayanak siyasetlerini protesto etmek için İsrail’in Atlanta Başkonsolosluğu önünde kendini yakmıştı.

Ağır yaralanan şahıs hastaneye kaldırılırken yetkililer protesto sırasında şahsın yanında Filistin bayrağının bulunduğunu açıklamıştı. Kelam konusu kişinin ismi, yaşı yahut cinsiyeti zımnî tutuldu.

ABD Hava Kuvvetlerinde etkin misyonda olan 25 yaşındaki Aaron Bushnell’in, 24 Şubat 2024’te İsrail’in Washington Büyükelçiliği önünde gerçekleştirdiği kendini yakma hareketi ise en çok ses getiren protesto oldu.

Bushnell, telefonunu kurarak toplumsal medyadan canlı verdiği hareketinde, üzerinde askeri üniforması olduğu halde, “Artık soykırım hatasına iştirak etmeyeceğim” demiş ve başından aşağı akaryakıt dökerek kendisini ateşe vermişti. Dakikalarca nefesi kesilene kadar “Filistin’e özgürlük” diye bağıran Bushnell hayatını kaybetmişti.

ABD’nin Boston kentinde ise 11 Eylül’de, toplumsal medyada kendini Matt Nelson olarak tanıtan kişi “Gazze’deki soykırımı” protesto eden bir görüntü paylaştıktan sonra kendini ateşe vermişti.

Okumaya devam et

Dünya

Macron’dan Netanyahu’ya soğuk duş: Sözleri çoka kaçıyor

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Tel Aviv hükümetine silah ambargosu davetine karşılık veren İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun sözlerinin “aşırıya kaçtığını” belirtti.

Yayınlanma

@

Yazan

Fransız basınındaki haberlere nazaran Macron, İsrail’e yönelik silah ambargosu daveti hakkında Netanyahu’nun yorumlarını yanıtladı.

Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamada, Fransa’nın İsrail’in sarsılmaz dostu olduğu vurgulanarak, “Netanyahu’nun sözleri çok çoka kaçıyor ve bunun, Fransa ile İsrail ortasındaki dostlukla alakası yok” sözüne yer verildi.

Açıklamada, ayrıyeten, Macron’un Fransa’nın İsrail’in güvenliğine bağlı olduğunu, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’a şahsen kendisinin söylediği kaydedildi.

Elysee Sarayı’nın açıklamasında, Macron’un, ülkesinin İran yahut ona yakın vekil güçlerin rastgele birinin İsrail’e saldırmasına müsaade vermeyeceğini ve güç kullanması durumunda her vakit Fransa’yı karşılarında bulacağını söylediği aktarıldı.

Macron, İsrail’in Gazze’ye yönelik taarruzlarında kullanacağı silah sevkiyatını durdurma davetinde bulunmuştu.

Bölgede önceliğin siyasi bir tahlile geri dönmek ve Gazze’deki akınlarda kullanılacak silahların ambargolanması gerektiğini belirten Macron, İsrail’in, milletlerarası hukuk ve insani hukuka uyarak kendisini savunması gerektiğini tabir etmişti.

Macron, “sivil halkı feda ederek terörle çaba edilmeyeceğini” vurgulayarak, “Lübnan, yeni bir Gazze olamaz” belirtmişti.

Netanyahu, İngilizce yayınladığı imajlı iletisinde Macron’a hitaben, Gazze’de Hamas, Lübnan’da Hizbullah, Yemen’de Husiler, Irak ve işgal altındaki Batı Şeria’da vekil güçlerle birlikte İran’a karşı “yedi cephede savaştığını” söylemişti.

İsrail’e “200 balistik füze atan barbar İran’a karşı tüm uygar dünyanın yanında yer alması gerektiğini” savunan Netanyahu, “Buna rağmen Macron ve öbür Batı önderleri İsrail’e karşı silah ambargosu daveti yapıyor, bu onlara yakışmıyor” değerlendirmesinde bulunmuştu.

Okumaya devam et

Dünya

Netanyahu’dan İran açıklaması: Ataklara karşılık vermek İsrail’in vazifesi

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bir sefer daha İran’ın misilleme saldırısına karşılık verme tehdidinde bulundu ve ülkesinin buna “hakkı” olduğunu ileri sürdü.

Yayınlanma

@

Yazan

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, yaptığı televizyon konuşmasında İsrail’in İran’ın misilleme emelli füze saldırısına karşılık vereceğini bir kere daha tabir etti.

İran’ın “tarihin en büyük balistik füze taarruzunda İsrail topraklarına yüzlerce füze ateşlediğini” söyleyen Netanyahu, bu hücumlara cevap verme tehdidinde bulunarak, “Kendisini savunmak ve bu akınlara karşılık vermek İsrail’in misyonu ve hakkıdır, bunu yapacağız” diye konuştu.

İran’ın misilleme saldırısının akabinde Netanyahu ve İsrail’in askeri ve siyasi önderleri rastgele bir tarih belirlemeden Tahran’a “büyük bir askeri tepki” tehdidinde bulunurken, birtakım İsrailli yetkililer İran’ın nükleer ve petrol tesislerine atak davetinde bulunuyor.

İsrail resmi televizyonu KAN bugün, Netanyahu hükümetinin “İran’a güçlü ve büyük bir hücum başlatmaya karar verdiğini” duyurmuştu.

İran’a karşılık verme hazırlıklarının “Washington ile koordineli olarak yapıldığı” aktarılmıştı.

Okumaya devam et

Dünya

İspanya Hükümdarı 6. Felipe’den Gazze çıkışı: Savaş artık sona ermeli

İspanya Hükümdarı 6. Felipe, Gazze’deki savaşın, tanım edilemez bir yıkıma neden olduğunu ve artık sona ermesi gerektiğini belirtti.

Yayınlanma

@

Yazan

Ürdün haber ajansı PETRA’ya nazaran, 6. Felipe, Ürdün’e gerçekleştirdiği iki gün sürecek ziyaret kapsamında bu ülkedeki İspanyollarla bir ortaya geldi.

İspanya Hükümdarı, 1 yıldır devam eden savaşın Gazze’de tanım edilemez bir yıkım ve acının yaşanmasına neden olduğunu, bu savaşın Lübnan’a yayılmasıyla durumun daha da kötüleştiğini ve en kısa vakitte bunun sona ermesi gerektiğini vurguladı.

“İnsani dramın sona erdiğini, silahların sustuğunu ve siyasi sürece geri dönüldüğünü görmeyi istiyoruz” sözünü kullanan Kral, Filistin ve İsrail halkları için sağlam ve kalıcı bir barışın temellerini atan iki devletli tahlilin gerçekleşmesi için yine ve daha ağır bir formda gayret sarf edilmesi davetinde bulundu.

Okumaya devam et

Dünya

İngiltere’den İsrail’e reaksiyon: Derinden rahatsız edici

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, İsrail’in Lübnan’da bir hastane ve sıhhat çalışanını vurmasına, “Derinden rahatsız edici” kelamlarıyla reaksiyon gösterdi.

Yayınlanma

@

Yazan

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, X’ten yaptığı paylaşımda, “İsrail’in Lübnan’da sıhhat tesislerini ve dayanak çalışanını vurduğuna ait haberler derinden rahatsız edici” sözlerini kullandı.

Tüm tarafları memleketler arası insancıl hukuka uygun davranmaya çağıran Lammy, “Önceliğimiz iki tarafta da acil ateşkes sağlanması, böylelikle İsrailli ve Lübnanlı sivillerin meskenine dönebilmesidir” değerlendirmesini yaptı.

Lübnan resmi ajansı NNA, Şehit Salah Gandur Hastanesi yerleşkesi ve etrafının İsrail tarafından 4 top mermisi ile vurulduğunu duyurmuştu.

Hastaneden yapılan açıklamada ise akın sonucunda birçok ağır olmak üzere 9 sıhhat işçisinin yaralandığı belirtilmişti.

Saldırının akabinde hastane işçisi tahliye edilmişti.

Okumaya devam et

Dünya

Sudan’da kolera alarmı: Hadise sayısı 20 bini aştı

Sudan’daki kolera hadise sayısının 20 bin 398’e ulaştığı bildirildi.

Yayınlanma

@

Yazan

Sudan Sıhhat Bakanlığından yapılan açıklamada, ülkede toplam kolera olay sayısının 20 bin 398’e yükseldiği tabir edildi.

Açıklamada, kolera nedeniyle ölenlerin sayısının 597’ye çıktığı belirtildi.

Sudan’da hazirandan bu yana tesirli olan yağışlar ve seller, koleranın yayılmasına yol açtı.

Sudanlı yetkililer, 12 Ağustos’ta kolerayı salgın olarak ilan etti.

Savaşın sürdüğü Sudan’da, sıhhat sisteminin aktif bir formda çalışmadığı bu devirde salgın hastalıkların yayılması insanların hayatını daha da zorlaştırıyor.

Okumaya devam et

Dünya

‘Tahliye çağrısı’ yapmıştı: İsrail ordusu bir kere daha Beyrut’u amaç aldı!

İsrail Savunma Kuvvetleri’nin (IDF) Lübnan’ın başşehri Beyrut’ta birtakım bölgelere tahliye davetinin akabinde İsrail ordusu bir defa daha Beyrut’u vurmaya başladı.

Yayınlanma

@

Yazan

İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), başşehir Beyrut’un güneyindeki Dahiye’deki 3 binanın yakınında bulunan Lübnanlı sivillere hava taarruzları öncesinde binaları derhal boşaltmaları buyruğu vermişti.

IDF’nin Arapça sözcüsü Albay Avichay Adraee ise toplumsal medya hesabından sivillere bölgelerden en az 500 metre uzaklaşmaları davetinde bulunan haritalar yayımlamıştı.

SALDIRI BAŞLATILDI

Açıklamaların akabinde İsrail ordusu Lübnan’ın başşehri Beyrut’u bir defa daha amaç aldı.

Beyrut’un güneyindeki Dahiye, İsrail ordusu tarafından bombalandı. Başşehrin güneyindeki Dahiye bölgesi, Hizbullah’ın kalesi olarak biliniyor.

1181 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ

Öte yandan Lübnan Sağlık Bakanlığı, İsrail’in sabah saatlerinden bu yana Lübnan’a düzenlediği hava hücumlarında 25 kişinin öldüğünü, 127 kişinin yaralandığını bildirdi.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in bugün Lübnan’a düzenlediği hava taarruzlarının bilançosu hakkında bilgi verildi.

Açıklamaya nazaran, İsrail’in Lübnan’ın güneyindeki Nebatıye, Bekaa, Baalbek Hirmil, Cebel Lübnan ile başşehir Beyrut’taki kasaba ve köylere düzenlediği hava atakları sonucu 25 kişi hayatını kaybetti, 127 kişi yaralandı.

İsrail’in Lübnan’a 23 Eylül’de başlattığı akınlarında şu ana kadar 1181 kişi öldü, 3318 kişi yaralandı.

Lübnanlı resmi kaynaklara nazaran 1 milyon 200 binden fazla kişi yerinden edildi.

Okumaya devam et

Dünya

Yeni Zelanda’da sarsıntı meydana geldi

Yeni Zelanda’nın başşehri Wellington’un batısında 5,7 büyüklüğünde sarsıntı meydana geldiği bildirildi.

Yayınlanma

@

Yazan

Yeni Zelanda jeolojik araştırmalar merkezi GeoNet’in açıklamasında, sarsıntının Wellington’un 25 kilometre batısında mahallî saatle 05.08’de meydana geldiği kaydedildi.

Açıklamada, 5,7 büyüklüğündeki sarsıntının yerin 30 kilometre derinliğinde oluştuğu belirtildi.

Depremde can ya da mal kaybı olup olmadığına ait şimdi açıklama yapılmadı.

Okumaya devam et

Dünya

Macron’dan flaş davet: ‘İsrail’e silah sevkiyatını durdurun!’

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İsrail’in Gazze’ye yönelik taarruzlarında kullanacağı silah sevkiyatını durdurma davetinde bulundu.

Yayınlanma

@

Yazan

France Inter radyosuna konuşan Macron, İsrail’in Gazze’ye yönelik taarruzlarını kıymetlendirdi.

Macron, bölgede önceliğin siyasi bir tahlile geri dönmek ve Gazze’deki akınlarda kullanılacak silah sevkiyatını durdurmak olduğunu söz etti.

Fransa’nın bu kapsamda İsrail’e silah göndermediğini savunan Macron, İsrail’in, memleketler arası hukuk ve insani hukuka uyarak kendisini savunması gerektiğini tabir etti.

“İSRAİL YANILGI YAPIYOR”

Macron, “Sivil halkı feda ederek terörle gayret etmiyoruz” tabirini kullanarak, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Fransa’nın tavrını dikkate almamasını eleştirdi. Emmanuel Macron, “Sesimiz duyulmuyor ve bu bir kusur; bu, İsrail’in gelecekteki güvenliği için de bir hata” dedi.

Macron, İsrail’in Lübnan’a yönelik akınlarına da kıymetlendirerek, “Lübnan, yeni bir Gazze olamaz” diye konuştu.

Okumaya devam et

Dünya

ABD’de, 4 ülkenin vatandaşlarına verilen özel vizeler yenilenmeyecek

ABD idaresinin, Küba, Haiti, Nikaragua ve Venezuela’dan özel bir vize programı kapsamında ülkeye gelen göçmenlerin yasal müsaadelerini uzatmayacağı bildirildi.

Yayınlanma

@

Yazan

CBS’nin haberine göre, İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) yetkilileri, Küba, Haiti, Nikaragua ve Venezuela’dan gelen göçmenleri kapsayan uygulamaya ait açıklama yaptı.

Yetkililer, ülkeye kaçak girişlerin önüne geçilmesi hedefini güden program kapsamında 2022’de ABD’ye giriş yapan kelam konusu ülke vatandaşlarının 2 yıllık müsaadelerinin uzatılmayacağını bildirdi.

FARKLI VİZEYLE ÜLKEDE KALABİLECEKLER

Söz konusu bireylerin farklı vize programlarına başvurarak ülkede kalabilecekleri vurgulanırken, müracaat yapmayanların ise ülkeden gitmek zorunda kalacağı kaydedildi.

Öte yandan yetkililer, kelam konusu vize programının uygulanmaya devam edeceğini de kaydetti.

2022’de hayata geçen program kapsamında, ABD’de “sponsorları” olan göçmenler, insani nedenlerle ya da ülkeye girişlerinin kıymetli bir kamu faydası sağlaması halinde ABD’de 2 yıl boyunca yaşama ve çalışma hakkı elde ediyor.

Okumaya devam et