Sir John Franklin‘in Kuzeybatı Geçidi seferi, tarih boyunca merak uyandıran ve gizemli bir öykü sunan bir olaydır. 1846 yılında Arktika’da, Terror ve Erebus isimli gemilerin donması sonucu yaşanan trajedi, insan dayanıklılığının sonlarını zorlayan bir uğraş hikayesine dönüşmüştür.
FRANKLİN’İN DENİZCİLERİ NE YAŞADI?
1846 yılında, HMS Terror ve HMS Erebus gemileri, Arktik Okyanusu’ndaki Kral William Adası açıklarında buzlar ortasında sıkıştı. Kaptan James Fitzjames, gemilerin durumunu bir raporla kayıt altına aldı ve bu notlar daha sonra bir kayalıkta bulundu. “Sir John Franklin 1847’de öldü,” diye yazıyordu Fitzjames. Lakin bu yalnızca başlangıçtı; 105 denizci, umutsuz bir kaçış planı yaparak gemilerini terk etti. Hiçbiri geri dönemedi.
DNA İLE AÇILAN ESRAR: FITZJAMES’IN ACI KADERİ
Yıllar süren araştırmalar ve arkeolojik hafriyatlar, mürettebatın trajik sonunu birer birer ortaya koyuyor. Kral William Adası‘nda bulunan kemiklerden biri, kaptan James Fitzjames’e ilişkin olduğu mutlaklaşan ikinci kalıntı olarak tarihe geçti. Fitzjames’in dişlerinden alınan DNA, torunlarının DNA’sıyla eşleşti. Lakin bu keşif, daha karanlık bir gerçeği açığa çıkardı.
YAMYAMLIK I·DDİALARI YANLIŞSIZ MU?
Fitzjames’in çene kemiğinde bulunan kesik izleri, yürek burkan bir olayı gözler önüne seriyor: Mürettebat, çaresizce hayatta kalmaya çalışırken kaptanın cesedini yemek zorunda kalmış olabilir. O periyotta yapılan raporlar ve arkeolojik bulgular, mürettebatın ölümcül açlık nedeniyle yamyamlığa başvurduğunu doğrular nitelikte. Kanadalı arkeolog Douglas Stenton, bu çaresizliğin “rütbe ya da statünün manasını yitirdiği” bir periyoda işaret ettiğini belirtiyor.
İNUİT YERLİLERİNİN ANILARI: HASTALIKLI ADAMLAR YARDIM DİLENDİ
İnuit yerlilerinin sözlerine nazaran, üniformalı ve hasta bir küme adam, adada yiyecek ve materyal dilenmişti. Coğrafyaya yabancı olan mürettebat, vakitle birer birer hayatını kaybetti. Yıllar sonra yapılan hafriyatlarda, kemiklerin birçoklarında “kasaplık” izlerine rastlandı. Bu bulgular, Franklin denizcilerinin, hayat çabasında insan tabiatının en karanlık taraflarına başvurmak zorunda kaldığını gösteriyor.
GERÇEK KISSA, EFSANEDEN DAHA KORKUTUCU
179 yıl sonra hala bir sır perdesiyle kaplı olan Franklin’in Kayıp Seferi, yalnızca keşif tarihinin bir modülü değil, tıpkı vakitte insan tabiatının hudutlarını zorlayan bir trajediyi temsil ediyor. Son yıllarda bu kıssa, küçük dizilere ve kaygı kıssalarına ilham kaynağı oldu. Lakin Waterloo Üniversitesi’nden antropolog Robert Park’ın da belirttiği üzere, gerçek kıssa en az kurgular kadar ilginç—ve hala öğrenecek çok şey var.
Fitzjames’in kemikleri bir höyüğe defnedildi ve hayatlarını kaybettikleri yerde bir anıt plaketi yerleştirildi. Lakin bu kıssa şimdi tamamlanmış değil. Stenton ve takımı, öteki denizcilerin torunlarını da kimlik tespiti için araştırmalara katılmaya davet ediyor. Franklin’in mürettebatına dair anlatılacak daha çok şey olabilir…
