Deprem erken ihtar sisteminin Türkiye’de de kullanımına yönelik büyük bir adım atıldı. Farklı üniversitelerin iştirakiyle oluşturulan Akademik Müracaat ve İstişare Konseyleri, 4 aylık araştırma ve incelemeler sonucunda, bu sistemi kullanan ülkelerde yapılan tahliller ışığında, EDIS’in halkın kullanımına açılmasında bir sakınca bulunmadığına oybirliğiyle karar verdi. Yaklaşık 7 yıldır onlarca bilim insanı ve çok sayıda üniversitenin üzerinde çalıştığı, dünyadaki en üst sistem olarak kurgulanan Sarsıntı Erken İhtar Sistemi’nin heyetimi ve vatandaşa hizmet vermeye başlaması için yol açılmış oldu.
Türkiye’de zelzele erken ihtar sisteminin suramı ve kullanıcılara sinyal verilmesi projesi kapsamında oluşturulan Akademik Heyet toplantısı için Bahçeşehir Üniversitesi Göztepe Kampüsü’nde bir ortaya geldi. Akademisyenlerin yürüttükleri son çalışmalar, uygulama örnekleri olarak seçilen ülkelerdeki incelemeleri ele aldı. Akademik İstişare ve İstişare Şuraları, Türkiye’nin önde gelen 10 üniversitesinden zelzele bilimci, afet idare uzmanı, sosyolog, psikolog gibi farklı disiplinlerden öğretim üyeleri ile iş dünyası ve STK temsilcilerinden oluşuyor. Konseyde, emsal sistemi kullanan ABD, Japonya, İtalya, Meksika ve Tayvan’dan bilim insanları da yer alıyor. Sarsıntı erken ikaz sistemi, şu anda dünyada sadece 5 ülke tarafından kullanılmaktadır. Türkiye’de EDIS’in oluşturulmasından sonra, erken ikaz sistemi fabrikalarda, süratli trenlerde, AVM’lerde ve kimi bölgelerde pilot olarak uygulanmaya başlanmıştır. Sistem, sarsıntısı merkez üssüne bağlı olarak etkilenecek bölgeye 117 saniyeye kadar evvelden bildiriyor. Bu bildirimi alanlara, zelzelenin yıkıcı tesirinden korunma ve bulundukları yapıyı terk etme imkanı sağlıyor.
EDİS NEDİR?
EDİS, yapay zekaya dayalı bir sistem ve sarsıntısı yerinde tespit ediyor. Fay çizgilerine yerleştirilmiş yüksek teknolojili sistem, zelzele istasyonları ile çalışıyor. Zelzelenin P dalgasını alıyor ve bu sayede sarsıntının büyüklüğünü ve merkez üssünü anında belirliyor. Daha sonra S dalgasının (yıkıcı dalga) ne vakit size ulaşacağını hesaplayarak size ikaz gönderiyor. İkaz; EDİSBOX, cep telefonu, siren, üzere farklı kanallardan yapılabiliyor.
YAPAY ZEKA DAYANAKLI SARSINTI ERKEN İHTAR SİSTEMİ
Ali Emre Erişen, “Bütün bunlar, sarsıntı erken ikaz sisteminin gerekliliğini ortaya koymak için kâfi olduğunu göstermektedir” dedi. Zelzele fay sınırlarına sensörler yerleştirdiklerini ve zelzelesi oluşturan kırılmayı anında belirleyerek kullanıcılara bildirdiklerini belirten Erişen, yapay zeka tabanlı EDIS’i “hayat kurtaran haberci” olarak tanımladı.
Deprem erken ikaz sistemi, bu husustaki çalışmaların tamamlanmasının akabinde DASK taşınabilir uygulaması üzerinden de aktif bir biçimde kullanılabilecek.
AKADEMIK KONSEY KARARLARI
Prof. Dr. Şerif Barış başkanlığındaki Akademik Konsey, sarsıntı erken ihtar sisteminin vatandaşlara sinyal verilerek kullanılmasını önerdi. Yurtdışındaki başarılı uygulamalar ve Türkiye’nin zelzele gerçeği göz önünde bulundurularak bu karar alındı.
Kurul, erken ihtar sistemlerinin insanların ruhsal olarak felaketlere daha hazırlıklı olmalarını sağladığını, toplumsal dayanıklılığı artırdığını ve acil durum idaresini güçlendirdiğini vurguladı. Sistem, zelzele algılandığında halkı bilgilendirerek inançlı hareket etmelerine imkan tanır. Ayrıyeten, bu sistemin Türkiye’de uygulanmasının, vatandaşlara inanç vereceği ve farkındalık yaratacağı öngörülmektedir.
Erken ihtarın yarattığı ruhsal rahatlama, daha şuurlu bir toplum oluşturmada kıymetli bir rol oynamaktadır. Şura, sistemin faal kullanımını artırmak için eğitim ve tatbikatların kıymetine de dikkat çekti.
