Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), ödenmeyen kredi kartı ve gereksinim kredisi borçlarıyla ilgili yeni yapılandırmaya gidildiğini duyurdu. Buna nazaran ödenmemiş kredi kartı ve gereksinim kredileri 60 aya kadar vadeyle yapılandırılabilecek. Kredi kartı yapılandırma borcunun yüzde 50’si ödeninceye kadar kredi kartlarının limiti artırılmayacak.
BDDK, kredi kartı taban ödeme oranlarını da tekrar belirledi. Heyet kararına nazaran, limiti 50 bin lira ve altında olan kredi kartları için minimum ödeme oranı periyot borcunun yüzde 20’si, 50 bin lira ve üzerinde olanlarda ise yüzde 40 olarak uygulanacak. TCMB de kişisel kredi kartlarında yapılandırmada kullanılacak azami faiz oranını referans faiz olan yüzde 3,11 ile sonlandırdı.
Ekonomist Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, BDDK kararlarını kıymetlendirdi. Prof. Dr. Kozanoğlu, BDDK’nın kredi kartı borçlarına yeni yapılandırma getirmesinin nedeninin minimum fiyata artırım yapılmaması ve faiz oranlarının artırılması olduğunu söyledi ve bu durumu şöyle açıkladı:
“Bir nedeni minimum fiyatın Temmuz ayında artırılmaması, emekli ve çalışan fiyatlarının enflasyonun gerisinde kalması insanların satın alma gücünü daraltıyor. Beşerler da ister istemez iki yakalarını bir ortaya getirebilmek için kredi kartlarına başvurmak zorunda kalıyorlar. İkincisi de bilhassa 2023 Mayıs seçimlerine kadar kredi kartı faiz oranları çok düşük tutuldu. Bu yalnızca iki yakasını bir ortaya getirmeye çalışanlar için değil tuzu kuru kısımlar için de hem kredi kartıyla borçlanarak ya da gereksinim kredisi kullanarak harcamalarını yapmak hatta bu sayede döviz almak, borsaya girmek imkanı tanıyordu. Faiz oranlarının artmasıyla birlikte ise bu kesim çekilmeye başladı. Piyasa büyük ölçüde bir dar gelirlinin gündelik harcamalarını sürdürebilmek için kredi kartını kullananlara bir de nakit sorunu çeken şirketlere kaldı. Artık bireylere yönelik bu yaklaşan tehlikeyi bir nebze hafifletmek için bu türlü bir tedbir alındığı görülüyor.”
“ASIL NEDENİ İNSANLARIN HARCAMALARA GÜCÜNÜN YETMEMESİ”
Takibe düşen kredi kartlarının oranında da önemli bir artış olduğunu vurgulayan Kozanoğlu, şunları kaydetti:
”Buna iki biçimde yaklaşmak mümkün. Şu anda yüzde 2.6 civarında ortalamalara nazaran çok yüksek değil ancak mesela bir yıl evvel tam bu vakitlerde 1.2’ydi. Yani iki katı bir artış var. Bunu kişi sayısı olarak göremiyoruz yani bu kredi kartlarının toplam havuzundaki ödenemeyenleri gösteriyor. Dar gelirli olanların, kredi limiti dar olanların meşakkate düşme ihtimalinin daha yüksek olduğunu varsayım edebiliyoruz. Bunlarda da bu oranın daha yüksek olacağını da anlamak güç değil. Mesela 2008-2009 krizinde bu oran yüzde 10.5’a kadar çıkmış. 2018’de kur atağından sonra yüzde 6 civarına yükselmiş. Yani şu an ise buraya yanlışsız bir gidiş var. Bunu engellemek için birtakım tedbirler alındı. Genelde bu tedbirlerin yerinde olduğunu düşünmek gerekiyor lakin bunun asıl nedeni insanların gelirlerinin harcamalarına yetmemesi ve kredi kartı kullanmak zorunda kalmaları. Taban borç ödemek için kullanılan hudut meblağ artırılıyor. 25 bin liradan 50 bin liraya çıkartılıyor böylelikle bir biçimde hafif bir nefes alma imkanı tanınıyor.”
“DAR GELİRLİLER KREDİ KARTININ BORÇLANMA İŞLEVİNİ DAHA FAZLA KULLANIYOR”
Bankalar Birliği’nin verdiği doluluk oranı bilgilerine de değinen Kozanoğlu, şöyle devam etti:
“Bu oran sizin kartınızın ne kadarını borca bıraktığınızı gösteriyor. Kredi kartlarının iki işlevi var, biri ödeme işlevi. Yani bir alışveriş yaptığınızda nakit yerine kredi kartını tercih ediyorsunuz, aybaşı geldiği vakit da borcunuzu kapatıyorsunuz. Bir de bunun kredilendirme kısmı var. Burada limiti dar olanların yani limiti 25 bin liranın altında olanlarda bu oran yüzde 40’a kadar çıkmış. Limiti 100 bin liranın üstünde olanlarda da bu oran yüzde 23.1. Gelire nazaran limit değişiyor. Yani dar gelirliler kredi kartının borçlanma işlevini daha fazla kullanıyor. Onun için şöyle bir düzenleme getirilmiş. Faiz oranları limite nazaran farklılaştırılmış. Limiti 25 bin liranın altında olanlarda 3.5, limiti 25-150 bin lira ortasında olanlarınki 4.25, limiti 150 bin liranın üzerinde olanlar ise 4.75. Böylece daha düşük limiti olan dar gelirlileri göreli olarak bir muhafaza atılımı kelam konusu.”
“BORÇLARIN ÖDENMEME İHTİMALİ YÜKSEK”
“Enflasyonun önümüzdeki devirde yüzde 17.5 olacağını Orta Vadeli Program’da ilan ettiler. Bu düşük görünen 3.25 üzere oranlar da yıllığa vurduğumuz vakit yüzde 40-45’e geliyor. Bu da hala çok yüksek bir gerçek faiz ödendiğini, borçların ödenmeme ihtimalinin yüksek olacağını düşündürtüyor” diyen Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Onun için de borcunu ödeyemeyenler için 60 aylık bir vadeli yapılandırma imkanı getiriliyor. Burada da uygulanacak faizde üst nokta 11 ile sonlandırılıyor. Yani özcesi en dar gelirlilerin, borcunu ödeyemeyenlerin direkt doğruya takibe düşmeleri engellenmiş oluyor. Lakin beşerler zati dar gelirli olduğu için geçim problemi yaşamaya devam edecekler. Bu düşük görünen oranlar da tekrar enflasyonun üzerinde. Bir tahlil gerekiyorsa öncelikle emeğiyle geçinen insanların gelirlerini kredi kartıyla borçlanmayacak seviyeye getirmek gerekiyor. İnsanları yoksullaştırdıktan sonra bir formda azap çekmelerini uzatıcı bir vade tanınmış üzere görünüyor 60 ay getirilerek.”
KREDİ KARTI VE KREDİ BİLGİLERİ HAKKINDA
Ağustos ayı prestijiyle Türkiye’de kredi kartı sayısı 125,9 milyon, banka kartı sayısı 191,7 milyon ve ön ödemeli kart sayısı 101,3 milyon adet oldu. 2023 yılının Ağustos ayı ile kıyaslandığında kredi kartı adedinde yüzde 13’lük, banka kartı adedinde yüzde 5’lik, ön ödemeli kart adedinde ise yüzde 22’lik artış yaşandı. Toplam kart sayısı ise 418,9 milyon adede ulaşarak geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 11 artış gösterdi.
Kredi kartları, banka kartları ve ön ödemeli kartlar ile ağustos ayında yapılan toplam ödeme fiyatı bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 78 artarak 1.420,6 milyar TL oldu. Kartlı ödemelerin 1.192,4 milyar TL’si kredi kartları ile yapılırken 200,4 milyar TL’sinde banka kartları, 27,8 milyar TL’sinde ise ön ödemeli kartlar kullanıldı. Kredi kartı ile yapılan ödemelerde evvelki yılın birebir periyoduna nazaran büyüme oranı yüzde 83, banka kartı ile yapılan ödemelerde yüzde 48 olurken ön ödemeli kartlar ile yapılan ödemelerde ise bu oran yüzde 104 oldu.
Bankalararası Kart Merkezi’nin “Yerli kredi kartlarının yurt içi kullanımı” raporunun 2024 yılının birinci 8 ay datalarına nazaran 8 milyon 455 bin 880 TL’lik süreç yapıldı. 2023 yılında ise bu ölçü 7 milyon 309 bin 474 TL’ydi. 2024 yılının birinci 8 ayında yapılan süreç fiyatı, 2023 yılındaki süreç meblağını şimdiden aştı.
BİREYSEL KREDİLER 3,4 TRİLYON OLDU
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin son yayınlanan Temmuz ayı bültenine nazaran ise bankalar ve banka dışı finansal kuruluşlar tarafından kullandırılan kişisel krediler, yüzde 47 artarak 3,4 trilyon TL oldu. Ferdî kredilerin yüzde 99’u bankalar tarafından kullandırılırken, finansman ve finansal kiralama şirketleri tarafından kullandırılan 21 milyar TL’lik ferdî kredinin 12,5 milyar TL’si taşıt kredilerinden oluşuyor.
Bireysel kredilerin yüzde 46’sını kredi kartları, yüzde 27’sini muhtaçlık kredileri, yüzde 13’ünü konut kredileri, yüzde 3’ünü taşıt kredileri ve yüzde 9’unu kredili mevduat hesabı oluşturdu. Kişisel kredilerde tasfiye olunacak alacak oranı yüzde 2,4 düzeyinde gerçekleşti. Ferdî kredi kullanan müşterilerin sayısı 40,9 milyon oldu. Kişisel kredi kullanan kişi sayısı (takipteki krediler hariç) son bir yılda yaklaşık 2,1 milyon kişi artarak 40,9 milyon kişi olurken, ortalama kredi bakiyesi ise 82,5 bin TL seviyesinde gerçekleşti.
İLK KEZ KULLANANLAR
Temmuz ayında 183 bin kişi birinci sefer kredi kartı, 121 bin kişi birinci kere kredili mevduat hesabı, 105 bin kişi birinci sefer tüketici kredisi kullanırken, konut kredisi kullanan kişi sayısı 9 bin oldu. 15 bin kişi birinci sefer ise taşıt kredisi kullandı.
