Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki son sunumu sırasında, banknotlarla (kâğıt para) ilgili bir soru üzerine “Şu anda üst kupür çalışması yok” dese de Eylül 2024 sonu prestijiyle tedavüldeki kâğıt paraların iki adedinden biri “200 TL” haline dönüştü. Halbuki 200 TL, 2009 yılında temelde bankalararası süreçlerde kullanılsın diye Türkiye’nin en büyük kupürlü banknotu olarak tedavüle verilmişti. Fakat bilhassa 2018 yılıyla birlikte şiddetlenen ekonomik kriz ortamı, yüksek enflasyon ve TL’nin kıymetindeki erime bugün 200 TL’yi günlük kullanımın “zorunlu” parası haline getirdi. Zira 200 TL ile Merkez Bankası’nın yıllık ortalama dolar kuruna nazaran 2009’da 129 dolar alınabilirken bu sayı bugün 6.2 dolara düştü.

TUTARDA YÜZDE 80

Merkez Bankası’nın yeni yayımladığı bilgilere nazaran tedavüldeki banknot sayısı, Eylül 2023’e (yıllık) kıyasla yüzde 24, Eylül 2022’ye (iki yıllık) kıyasla yüzde 52.3 artarak 5 milyar 280 milyon 711 bin 97 adede ulaştı. Bunların yüzde 49.7’si olan 2 milyar 623 milyon 168 bin 944 adedini ise 200 TL’ler oluşturuyor. Adet bazında 200 TL’nin toplamdaki hissesi Eylül 2023’te yüzde 35.2, Eylül 2022’de ise yüzde 24.3’tü. Ayrıyeten 200 TL’lik kâğıt paralardaki artış oranı yıllık bazda 74.8, son iki yılda yüzde 211.8 oldu. Bunun yanında 200 TL’lik kâğıt paraların toplam fiyattaki hissesi doğal olarak çok daha büyük. Tedavüldeki kâğıt paraların toplam fiyatı 656.9 milyar liraya ulaşırken bunun içinde 200 TL’nin hissesi yüzde 79.9’a yükseldi. Bu hisse Eylül 2023’te yüzde 66.4, Eylül 2022’de ise yüzde 52.6’ydı.

Hatay’da sarraflık yapan Ahmet Güney, yurttaşların internet üzerinden binlerce liralık mücevher alışverişi yaparken dolandırılmamaları konusunda değerli ikazlarda bulundu. Sarraf Güney, fiziki satış noktası bulunmayan firmalardan yapılan alışverişlerde; düzmece, gramajı ve ayarı düşük mücevherlerle karşı karşıya kalındığını belirterek fiziki satış noktası olan firmalardan alışveriş yapılması gerektiğini söyledi.

İnternetin hayatımıza girdiği günden bu güne kadar binlerce eşya internet üzerinden alınır ve satılır hale geldi. Vatandaşlar, son devirlerde binlerce liralık mücevher alışverişlerini de internet üzerinden yapar hale geldi. İnternet üzerinden yapılan mücevherat alımında sıklıkla yaşanan sıkıntılara değinen Güneyler Kuyumculuk Yönetim Kurulu Lideri Ahmet Güney, vatandaşlara dikkat etmeleri gerekenler konusunda ikazda bulundu. Altının memleketler arası bir pahası olduğunun altını çizen sarraf Güney, vatandaşların ucuz altın yanılgısına kapılmamaları konusunda bilhassa dikkat çekti. Sarraf Güney, yaşanabilecek dolandırıcılık olaylarına karşı internetten mücevher alışverişlerinde fiziki satış noktası olan firmaların tercih edilmesi gerektiğini söyledi.

‘AYARI, GRAMAJI DÜŞÜK YAHUT GEÇERSİZ ÇIKABİLİYOR’

İnternet üzerinden alınan mücevherlerin geçersiz, gramajı ve ayarı düşük çıkabileceğine değinen sarraf Güney, “Günümüzde çabucak her şeyi internetten almaya başladık. Altın, mücevher, çeyrek ve her ne önümüze gelirse internetten alışverişi bir alışkanlık haline getirdik. Ama altını internetten almanın bir kadro handikapları var. Bu handikaplar içerisinde bedelinden çok aşağıya satılan bir grup altınlarla karşı karşıya kaldığınızda bu altınları ucuza aldığımızı zannederken biz burada yanılıyoruz. Zira altın memleketler arası arenada karşılığı olan, bedeli olan ve bilinen bir pahayla satılan bir maden. Münasebetiyle çok ucuza alınan altınların aslını yansıtmadığı ve bu sebepten ötürü da bu altınların ziyan olarak karşımıza geldiğini görüyoruz. Beşerler ucuza altın aldığı vakit; ayarı, gramajı düşük çıkabiliyor yahut uydurma çıkabiliyor” dedi.

FİZİKİ SATIŞ NOKTASI AYRINTISI

İnternet üzerinden gerçekleştirilen mücevher alışverişinde mağazanın fiziki satış noktasının olmasının kıymetine değinen sarraf Güney, “Bunların hepsinin önüne geçebilmek için internetten mücevher alımında satışı yapan firmanın fiziki bir satış noktasının yahut mağazasının olup olmadığının soruşturulması gerekir. İlerleyen süreçte mağdur olmamak ve aldığımız eserin arızası, eksiği olduğu vakit internetten aldığımız altın için başvurabileceğimiz bir yerin olmasına ehemmiyet vermemiz lazım. Aksi takdirde aldığımız altında yaşanan badireler bizi mağdur eder. Kelam konusu eseri başka internet sitelerinden de süzdükten sonra çok daha hesaplı bir biçimde bulduk, aldık ve geldik diyorlar. Lakin karşılarına çıkan görünüm o kadar şaşırtan ki ya altın olmuyor, ya da ayarıyla oynanmış oluyor yahut hatta gramajıyla oynanmış oluyor. Buda kişinin avantajlı ticaret yaptığının belirtisi değil, tersine ziyana uğradığının belirtisidir” dedi.

Devam eden balık av döneminde palamudun yanı sıra denizin incisi hamsi de Rize’de tezgâhlarda uzunluk göstermeye başladı.

Karadeniz’in incisi olan ve düşük bütçeli ailelerin daha çabuk ulaştığı hamsi bu sefer palamut fiyatlarına göre el yaktı.

Palamut tanesi 100 TL’den satılırken, hamsi avının az olmasından dolayı kilogramı 200 TL’den satılıyor.

HAMSİNİN KİLOSU 200 LİRA

Hamsinin kilogramının 200 TL’den tezgâha indiğini lisana getiren balıkçı esnafı Murat Kurt, palamutta uygun fiyatların devam ettiğine dikkat çekerek “Hamsinin kilosu 200 TL. Balıklarımızın, deniz eserlerimizin hepsinde bol bol vitamin var. Fiyatlar şu an olağan seyrinde. Palamutta kilolukların tanesi 100 TL, 600 gramlıklar 75 TL. Fiyatlar olağan yani uygun. 1 balık 1 kilo geliyor” sözlerini kullandı.

Yenilenebilir Güç Kaynak Alanları (YEKA) yönetmeliğinin kimi kısımlarında değişikliğe gidildi.

Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı’nın “YEKA Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”i, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Buna nazaran, 2016’da yayımlanan yönetmelikte yer alan “büyük ölçekli” sözü kaldırıldı, “müracaatları” sözü ise “süreçleri” olarak değiştirildi.

Ayrıca, YEKA’ların Genel Müdürlük tarafından geliştirilmesi durumunda halihazır haritalar, güç potansiyel atlasları, ölçüm bilgileri, mevcut ve planlanan şebeke altyapısı ile bilimsel çalışmalar kullanılarak kamu ve hazine taşınmazları ile özel mülkiyete husus taşınmazlar üzerinde ön değerlendirmeler yapılacak.

ÇED SÜRECİ

Bu kapsamda, uygun bulunan alanlar, ayrıntı çalışmalar için Aday YEKA olarak ilan edilecek. İlan edilen Aday YEKA’lar için Bakanlığın belirleyeceği kurum ve kuruluşlar nezdinde sorgulama yapılacak yahut ilan edilen alanlardan uygun görülen Aday YEKA’lar için Etraf Tesir Değerlendirmesi (ÇED) süreci başlatılacak.

Böylelikle aday YEKA içerisinde kullanılabilir alanlar dikkate alınarak kurulabilecek güç kapasitesi belirlenebilecek.

Aday YEKA’nın uygun nitelikte olmadığının kıymetlendirilmesi yahut 2 yıl içerisinde YEKA olarak ilan edilmemesi halinde Aday YEKA niteliği iptal olacak.

EPDK GENEL MÜDÜRLÜĞE BİLDİRECEK

YEKA Müsabakası sonrasında YEKA geliştirilmesi durumunda müsabakayı kazanan hükmî bireyler, Genel Müdürlüğe sundukları YEKA tekliflerinin Genel Müdürlük tarafından uygun bulunması ve YEKA olarak Resmi Gazete’de ilanından ve EPDK’ya bildirilmesinden itibaren 15 iş günü içerisinde EPDK’ya önlisans başvurusu yapmak zorunda olacaklar.

Önlisans müracaat tarihi yahut müddeti içerisinde müracaat yapılmadığı hususu EPDK tarafından Genel Müdürlüğe bildirilecek.

Süresi içerisinde önlisans başvurusu yapılmaması durumunda bakanlık tarafından YEKA Mukavelesi feshedilerek teminat irat kaydedilecek.

Ayrıca, YEKA Kontratı kapsamında tanınan irtibat kapasitesi dahil tüm haklar sona erecek. Şartname kapsamında YEKA Mukavelesi imzalanan hükmî bireyden alınan bedeller iade edilmeyecek.

YEKA’da taahhüt edilen yerli malı aksamın tesisin kabul etabında kullanılmadığının tespiti halinde, ilgili ünitenin kabulü yapılmaz ve lisans sahibi hukuksal şahsa şartnameye uygun yerli malı kullanması tarafında yazılı ihtarda bulunulacak.

Bu olumsuzluğun ihtarnamede belirtilen mühlet içerisinde giderilmemesi ve taahhüdün yerine getirilmemesi durumunda, YEKA Kontratı feshedilerek teminat irat kaydedilecek, genel kararlara nazaran tasfiye süreçleri başlatılacak ve EPDK’ya üretim lisansının iptali için bildirimde bulunulacak.

Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığı’na Abdulvahit Fidan atandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasını taşıyan atama kararı, Resmi Gazete’de yayımlandı.

Buna nazaran, BOTAŞ Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığını vekaleten yürüten Fidan, BOTAŞ Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığı’na asaleten atandı.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı mezunu olan Fidan, yüksek lisans eğitimini Gazi Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü İktisat Teorisi alanında tamamladı.

Fidan’ın Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nden Milletlerarası Münasebetler konusunda da uzmanlığı bulunuyor.

İngilizce bilen Fidan, BOTAŞ bünyesinde mühendis, müdür, daire başkan yardımcısı, daire lideri, genel müdür yardımcısı ve yönetim kurulu üyesi olarak çalıştı.

Dolar, altın, borsa ve kripto para yatırımcıları tarafından yakından takip edilen ABD enflasyon dataları öncesinde, ekonomistlerin enflasyon beklentisi araştırılıyor. Pekala, ABD enflasyon bilgileri ne vakit açıklanacak? Enflasyon bilgileri ne tarafta?

ABD ENFLASYONU NE VAKİT AÇIKLANACAK?

Eylül ayı ABD Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bilgileri için tarih aşikâr oldu. Buna nazaran; ABD enflasyon dataları 10 Ekim 2024 Perşembe günü saat 15.30’da açıklanacak.

ENFLASYON BEKLENTİSİ NE TARAFTA?

Küresel piyasalarda, Orta Doğu’daki tansiyon ve ABD’de açıklanan dataların ekonomik aktiviteye yönelik karışık sinyaller vermesiyle geçen hafta karışık seyir izlenirken, gözler gelecek hafta ülkede duyurulacak enflasyon datalarına çevrildi.

ABD’de iktisadın “yumuşak iniş” yapabileceğine yönelik iyimserlikler devam ederken ve ülkede enflasyonun istenilen düzeye ineceğine yönelik itimat güçlenirken, resesyon kaygılarının de varlığını sürdürmesi, fiyatlamaları zorlaştıran etkenlerin başında yer aldı.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca (EPDK) 11 şirkete lisans verildi.

EPDK’nin lisans kararlarıyla ilgili ilanı, Resmi Gazete’de yayımlandı.

Buna nazaran EPDK, 5 şirkete elektrik üretim lisansı, 3 şirkete eskisinin devamı mahiyetinde yeni üretim lisansı ile 1 şirkete tedarik lisansı verdi. Kurum, 1 şirketin üretim lisansını iptal etti, 1 şirketin ise lisans mühletini sonlandırdı.

Öte yandan, EPDK tarafından 1 şirkete elektrikli şarj ağı işletmeci lisansı ile 1 akaryakıt şirketine de ihrakiye lisansı verildi.

Koronavirüs sürecinin akabinde ekonomik sorunları aşamayan havayolu kesimi hala iflas sorunlarıyla karşı karşıya geliyor. Son yapılan araştırmalara nazaran pandeminin akabinde en çok iflas eden kesimlerin başında ulaşım geliyor.

Bugüne kadar birçok havayolu şirketi küçülmeye gitti, destinasyonlarını azalttı ve hatta iflas etmek zorunda kaldı. Bilhassa küçük operasyonlara sahip havayolu şirketleri uçuşları büsbütün durdurdu.

SON TARİH AÇIKLANDI

Sözcü gazetesinde yer alan habere nazaran, Havacılık dalında yaşanan ekonomik krizler bir şirketi daha vurdu. Spirit Airlines, JetBlue’ya satışın engellenmesinin akabinde mali krizle boğuşuyor. Şirket, 21 Ekim’e kadar acil finansman sağlamak zorunda ve iflas müdafaa başvurusu yapmayı pahalandırıyor.

Bazı analistler perşembe günü Spirit’in tahvil sahipleriyle bir muahede yapmasını bekliyordu. Raymond James analisti Savanthi Syth, “Spirit’in iflasın dışında alacaklılarla tekrar müzakere edebilmesi gerektiğinden şüpheleniyoruz” dedi.

Osmaniye’nin Kadirli ilçesi semt pazarında, zerzevat ve meyvelerin etiketlerine konulan fahiş fiyatlar yurttaşların reaksiyonunu çekti. 

Kilosu 70 liradan satılan biberden satın alan bir yurttaş, “Hiç bir şey diyemem benim aldığım bir kesim biber. Az bir şey aldım, 120 gram. 15 lira alacak, turşu yaptıracağım domatesle salatalıkla” dedi. Bir öbür yurttaş “Ben ne yapayım nasıl alayım ki? 70 liraya da alamam” tabirlerini kullandı.

Başka bir yurttaş, “Alamıyoruz turşudan falan vazgeçtik. Devletimizin canı sağ olsun. Yemeden duracağız kuru kuru ekmek” diye konuştu. Emekli Muammer İnanç, “Süs biberi 70 lira, güç yeteceği yok. Turşu yapacaktık 70 liraya biber olur mu? 20 liralık aldım. Pazara geliyoruz boş gidiyoruz. Turpu da yiyemez oluruz bu türlü giderse. Yarın turp da 50 lira olur. Emekliler bir şey yemesin, soğan ekmek…” sözlerini kullandı. 

“PAHALI DİYORLAR ANCAK…”

Biber satıcısı ise “70 lira biber olmadığından. Bu sene hava sıcaklığı bol gittiğinden biber delirme havasına girdi. Biricik biricik topluyoruz onu. Emeği çok sıkıntı. En aşağı 800 lira. Akşama kadar bir kişi en aşağı toplasa toplasa 15-20 kilo biber toplar. Kıymetli diyorlar lakin yapacak bir şey yok” dedi.

Başka bir satıcı ise “Süs biberini 70 liraya satıyoruz. Geçen sene de 35- 40 liraya kadar biber satıldı. Kıymetli buluyorlar lakin alıyorlar” diye konuştu.

Akaryakıt, döviz ve taban fiyatta uzun vakittir değişiklik olmamasına karşın, marketler artırım furyasına başladı.

İktidara yakın Türkiye Gazetesi’nde yer alan habere göre, Ayçiçeği ve zeytinyağı, peynir, süt ve süt eserleri, çay ve şeker, tuvalet kâğıdı ve peçeteler, mesken paklık eserlerinde etiket değişti.

Bazı market çalışanları da etiketlerin değiştirilmeye başladığını doğruladı.

Öte yandan marketler ortasındaki fiyat farklılıkları da artmaya başladı. Tıpkı bölge, hatta tıpkı caddedeki iki başka markette birebir eserin fiyatında 51 lira fark olduğu görüldü.

‘BU ARTIRIMLAR FIRSATÇILIK DEĞİL…’

Bir zincir mağazanın bölge müdürü, zamları şu sözlerle savundu:

“Üretim ve girdi maliyetlerindeki artış, depolama ve güç sarfiyatları raflara artırım olarak yansıyor. Bu çok doğal… Ayrıyeten lojistik masrafları de değerli bir artırım sebebi. Geçen yıla nazaran önemli değişimler yok. Fakat muhakkak kümelerde fiyatlar artıyor. Bunu sırf market kârı olarak görmemek gerek. Toptancı ve üreticiden gelen eserler de zamlanıyor. Bu artırımlar fırsatçılık değil, işletmelerin ayakta kalabilmesi için gerekli adımlar. Ayrıyeten iş yeri kiralarında da yüzde 60’ı geçen artırımlar yapıldı. Bunların tamamı masraf olarak eser fiyatlarına yansıyor.”