Kamu projelerinde kullanılan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) ve Yap-İşlet-Devret (YİD) modelleri kapsamında havaalanlarına yolcu garantileri ile yol, köprü ve tünellere araç geçiş garantileri devam ediyor.
Birgün’den Mustafa Bildircin’in haberine göre, Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) bütçesinin YİD projeleri müteahhitlerine ödenecek garanti meblağlarını belirlemek hedefiyle kullanılan “Cari Transferler” kalemi aracılığıyla 2023 yılında gerçekleştirilen garanti ödemelerinin toplamı 56 milyar 997 milyon TL olarak belirlendi. Bu kapsamda 2025-2027 periyoduna ait gerçekleşme iddiaları dikkat çekiyor.
Yap-İşlet-Devret projeleri için KGM bütçesinden yapılan garanti ödemeleri, son beş yıl içinde 10 kattan fazla artış göstererek 2019’da 5,1 milyar TL’den 2023 yılı prestijiyle 56,9 milyar TL’ye ulaşırken, daha evvel yapılan varsayımların de tutmadığı görülüyor. Yeni beklentiler önümüzdeki yıllarda bu artışın devam edeceği tarafındayken bu artışın da tekrar optimist varsayımlarla aşılma ihtimali de bulunuyor. Yapılan hesaplamalarla kamu maliyesi üzerindeki yükün daha da ağırlaşabileceği öngörülürken 2027 yılındaki hudutlu artış beklentisine karşın 3 yıllık ödeme toplamı 328.7 milyar TL’yi buluyor.
2025: 94 milyar 963 milyon 149 bin TL
2026: 114 milyar 369 milyon 603 bin TL
2027: 119 milyar 158 milyon 6 bin TL
Yap-İşlet-Devret projeleri için KGM bütçesinden yapılan garanti ödemeleri, son beş yıl içinde 10 kattan fazla artış gösterdi. 2019’da sadece 5,1 milyar TL olan ödemeler, 2023 yılı prestijiyle 56,9 milyar TL’ye ulaştı. Ödemelerin yıllara nazaran dağılımı şu halde gerçekleşti:
2019: 5,1 milyar TL
2020: 10,1 milyar TL
2021: 14,2 milyar TL
2022: 36,3 milyar TL
2023: 56,9 milyar TL
KARANLIK GELECEK!
AKP Hükümeti’nin son beş yıl içinde Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli kapsamında gerçekleştirdiği ödemelerin on katın üzerinde artış göstermesi, kamu maliyesi açısından önemli bir tasa kaynağı oluşturdu. Yüksek enflasyonun tesiriyle artan maliyetler ve araç geçiş garantileri nedeniyle mecburî ödeme yükümlülükleri, yurttaşların sırtındaki mali yükü süratle artırdı. Bu durum, gelecekte bu garantilerin sürdürülebilirliği ve kamu kaynaklarının aktif kullanımı konusunda dertler doğururken, kamu bütçesindeki dengelerin ne ölçüde etkileneceği merak ediliyor. Ekonomik belirsizlikler ve artan enflasyon, kamu maliyesini tehdit ederken bu yükümlülüklerin sürdürülebilirliği için gerekli adımların atılmaması halinde yurttaşların üzerindeki mali yükün daha da artacağı belirtiliyor.
