Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) “Girişim Özelliklerine Nazaran Dış Ticaret İstatistikleri” 2023 datalarını açıkladı. Datalarda ihracatın yüzde 43,4’ünü, ithalatın ise yüzde 55,5’ini büyük ölçekli teşebbüslerin gerçekleştirdiği görüldü.
Dış ticaret dataları ile iş kayıtları sisteminde yer alan teşebbüslerin ana faaliyet tipi ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek dış ticaret yapan teşebbüslerin özelliklerinin elde edildiği datalarda 2023 yılında 139 bin 349 teşebbüs ihracat, 252 bin 908 teşebbüs ithalat yaptı.
TÜİK tarafından yapılan açıklamaya nazaran toplam ihracatın yüzde 20,2’sini yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli teşebbüsler toplam ihracat yapan teşebbüslerin yüzde 69,4’ünü oluşturdu. İhracatta 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi yüzde 17,5, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli teşebbüslerin hissesi yüzde 18,8 ve 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi ise yüzde 43,4 oldu.
Toplam ithalatın yüzde 12,9’unu 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli teşebbüsler yaptı. İthalatta 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi yüzde 13,1, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli teşebbüslerin hissesi yüzde 18,4 oldu. 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüslerin ithalattaki hissesi yüzde 55,5 olurken; bu teşebbüsler toplam ithalat yapan teşebbüslerin yüzde 1,5’ini oluşturdu.
İHRACATIN YARISINDAN FAZLASINI SANAYİ TEŞEBBÜSLERİ YAPTI
Girişimin ana faaliyetine nazaran ihracatın yüzde 56,0’ını, ithalatın ise yüzde 46,8’ini sanayi bölümünde faaliyet gösteren teşebbüsler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan teşebbüslerin ihracattaki hissesi yüzde 39,4, ithalattaki hissesi ise yüzde 39,3 seviyesinde gerçekleşti.
Sanayi dalının ihracatında 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüsler yüzde 67,3 hisse ile öne çıktı. Ticaret dalının ihracatında ise yüzde 88,8 hisse ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli teşebbüslerin hâkimiyeti devam etti.
Sanayi bölümü ithalatında büyük ölçekli teşebbüsler yüzde 78,1 hisse ile öne çıktı. Ticaret dalında, büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi yüzde 28,1, öteki dalında büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi yüzde 56,9 hissesi oldu.
İHRACATIN YÜZDE 46,7’SI AB’YE
Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, ihracatlarının yüzde 46,7’sini AB 27 ülkelerine, yüzde 14,3’ünü Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ve yüzde 14,0’ını AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın yüzde 64,0’ını sanayi, yüzde 32,9’unu ticaret, yüzde 3,1’ini ise öbür kesimindeki teşebbüsler yaptı.
Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, ithalatlarının yüzde 32,7’sini AB 27 ülkelerinden, yüzde 25,9’unu Öbür Asya ülkelerinden, yüzde 16,5’ini ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan teşebbüslerin en çok ithalat yaptığı ülke kümeleri sırasıyla yüzde 30,2 hisse ile AB 27 ülkeleri, yüzde 27,9 ile Öteki Asya ve yüzde 23,5 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu.
İMALAT İHRACATININ YÜZDE 57,8’İ SANAYİ SEKTÖRÜNDEN
İmalat sanayi eserleri ihracatının yüzde 57,8’ini ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, yüzde 37,9’unu ise ana faaliyeti ticaret olan teşebbüsler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüslerin yaptığı ihracatın ise yüzde 96,9’unu imalat sanayi eserleri, yüzde 1,6’sını tarım, ormancılık ve balıkçılık eserleri, yüzde 1,1’ini de madencilik ve taşocakçılığı eserleri oluşturdu.
İmalat sanayi eserleri ithalatının yüzde 44,2’sini sanayi, yüzde 45,5’ini ticaret ve yüzde 10,3’ünü öbür dallardaki teşebbüsler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüslerin ithalatının yüzde 76,0’ını imalat sanayi eserleri, yüzde 3,7’sini madencilik eserleri, tekrar yüzde 3,7’sini ise tarım, ormancılık ve balıkçılık eserleri oluşturdu.
İHRACATIN YÜZDE 48,5’İ BİRİNCİ 500 GİRİŞİMDEN
İhracatın yüzde 48,5’ini, ithalatın ise yüzde 64,8’ini birinci 500 teşebbüs yaptı. En çok ihracat yapan birinci 5 teşebbüs toplam ihracatın yüzde 8,1’ini, en çok ithalat yapan birinci 5 teşebbüs ise ithalatın yüzde 14,1’ini gerçekleştirdi.
Sanayi dalında en fazla ihracat yapan birinci 5 teşebbüsün sanayi dalındaki hissesi yüzde 14,1, ticaret kesiminde en fazla ihracat yapan birinci 5 teşebbüsün ticaret kesimindeki hissesi ise yüzde 10,3 oldu. Sanayi dalında en fazla ithalat yapan birinci 5 teşebbüsünün hissesi yüzde 19,0, ticaret kesiminde ise yüzde 13,7 oldu.
GİRİŞİMLERİN YÜZDE 70,7’Sİ TEK ÜLKEDEN İTHALAT YAPTI
Girişimlerin yüzde 49,5’i tek ülkeye ihracat yaparken, yüzde 14,4’ü iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan teşebbüslerin oranı yüzde 4,1 iken, bu teşebbüslerin ihracattaki hissesi yüzde 56,3 oldu.
Girişimlerin yüzde 70,7’si, tek ülkeden ithalat yaparken, yüzde 13,7’si iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan teşebbüslerin oranı yüzde 1,0 iken, bu teşebbüslerin ithalattaki hissesi yüzde 50,5 oldu.
