Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü müddet uzatımına dini bayramları eklemiş: Sondaja ‘din kılıfı’

Sayıştay’ın Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü 2023 Kontrol Raporu’nda, sondaj hizmet alım işlerinde kimi usulsüzler bulunduğuna dikkat çekildi. Raporda, “Kamu yönetimi tarafından ihale edilen sondaj hizmet alım işlerinde, müddet uzatımı ve teknik şartname düzenlenmesi bahislerinde mevzuata uygun olmayan süreçler görülmüştür” değerlendirmesi yer aldı.

Rapora nazaran, sondaj hizmet alım işlerinde dini bayramlarda çalışma yapılmaması nedeniyle cezasız mühlet uzatımı verildi. Müddet uzatım kararı verilebilmesi için öngörülmezlik kriterinin gerçekleşmesinin gerektiğine dikkat çeken Sayıştay, “Dini bayram günleri öngörülmez tarihler olmadığından ihaleye verilen tekliflerde resmi tatil günlerinin tesirinin de göz önünde tutulmuş sayılması uygun olup bu tarihlere ait cezasız mühlet uzatımı verilmemesi gerekir” denildi.

HÜKÜMLER MUKAVELEDE YOK

Olumsuz hava şartları (kar, don, şiddetli yağmur, sel) nedeniyle çalışma yapılamaması halinde, çalışma yapılamayan günlerin kontrat mühleti sonuna cezasız ek mühlet olarak ek edileceğine ait teknik şartname kararının kontratların “süre uzatımı verilecek haller ve şartları” başlığı altında yer almadığı da tespit edildi.

Raporda, “Sözleşmenin ilgili hususunda müddet uzatımına ait ayrıntılı bilgi verilmemesi ihaleye teklif verme etabında isteklileri yanıltabilecektir” dendi.

Rapora nazaran, sondaj hizmet alımlarının teknik şartnamesi ile belirlenen sondaj sayısı, derinliği ve pozisyonlarına ait bilgiler ile kabulü yapılan sondaj sayısı, derinliği ve pozisyonlarında farklılıklar olduğu da görüldü.

17.8 MİLYAR TL ‘GARANTİYE’ AKTI

İktidarın yanlış iktisat siyasetleri sonucu dövizde meydana gelen artışın tesiri ile geçen yıl Hazine garantili borçlar için 17.8 milyar TL kur farkı ödemesi yapılmak zorunda kalındı.

Sayıştay’ın “2023 Yılı Genel Uygunluk Bildirimi Raporu”nda, Hazine garantileri de detaylandırıldı. Buna nazaran 2024 yılına devreden Hazine garantili borç fiyatı 656.4 milyar TL. 2022 yılından devreden Hazine garantili borç 402.4 milyar TL’ydi. 2023 yılında yapılan giriş süreçleri 348.3 milyar TL oldu. 2023 yılında yapılan çıkış süreçleri ise 94.3 milyar TL olarak gerçekleşti. Geçen yıl kur farkı hariç verilen garanti meblağı 96.5 milyar TL oldu. Rapora nazaran, 2023 yılı içinde sağlanan garantili borçlar içerisinde kur farkı meblağı 251.5 milyar TL olarak yer aldı.

ÖDEME DAĞILIMI

Geçen yıl Hazine garantili borçlar kapsamında yapılan toplam 94.3 milyar TL’lik ödemenin dağılımı da şöyle oldu: Kreditörlere ödenen garantili borçların toplamı 75.9 milyar TL. Hazine tarafından risk hesabından ödenen Hazine garantileri 357.8 milyon TL. Geçen yıl Hazine garantili borçlar kapsamında kur farkı olarak da 17.8 milyar TL ödeme gerçekleştirildi.

KAMU KAYNAKLARI ŞİRKETLERE GİDİYOR

Kamu özel işbirliği (KÖİ) modeli kapsamında gerçekleştirilen yapişlet-devret projeleri kapsamında kamu kaynakları şirketlere gidiyor. Sayıştay’ın Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) kontrol raporunda kurumun mali yapısına da yer verildi. Geçen yıl Bütçe Yasası ile KGM’ye 118.6 milyar TL ödenek verildi. Kurumun 2022 yılı ödeneği 45.1 milyar TL’ydi. Ödenekte bir evvelki yıla nazaran yüzde 263 oranında artış yaşandı. KGM’nin 2023 mali yılı sonu bütçe ödeneği, başlangıç bütçesine yıl içinde eklenen 121.5 milyar TL ödenek ile 240.1 milyar TL oldu. Bu bütçenin 236.1 milyar TL’si harcandı. KGM geçen yıl 56.9 milyar TL cari transfer gerçekleştirdi. Sayıştay’ın raporunda şöyle denildi:

“2023 yılı bütçe ödenekleri ve gerçekleşmelerine bakıldığında, 2023 yılı ödeneğinden en yüksek hissenin sermaye sarfiyatları için ayrıldığı, sermaye masraflarını ise cari transferlerin takip ettiği görülmektedir. Sermaye masrafları kapsamında yapılan 150.2 milyar TL fiyatındaki harcamanın 137.3 milyar TL’si gayrimenkul sermaye üretim sarfiyatları için, 12.8 milyar TL’si ise gayrimenkul alımları ve kamulaştırması için yapılmıştır. Cari transferler kapsamında yapılan 56.9 milyar TL fiyatındaki harcamanın 56.8 milyar TL’si ise yap-işletdevret projeleri için yapılan garanti ödemelerinden oluşmaktadır.”

Rapora nazaran, yol, köprü ve tünel fiyatlarından de 3.9 milyar TL gelir elde edildi.