ABD Başkanı Donald Trump, ülkenin ticaret politikasında köklü bir değişikliğe imza atarak, neredeyse tüm ticaret ortaklarına yüksek oranlı gümrük vergileri uygulamaya başladı. The Economist dergisi, bu kararı “modern ABD tarihinin en büyük ekonomik hatası” olarak nitelendirdi. Uzmanlara göre bu adım, sadece ABD’yi değil, küresel ticaret sistemini de derinden sarsacak.
Trump’ın “karşılıklılık esasına dayalı yeni tarife politikası”, başta Çin, Hindistan, Japonya ve Avrupa Birliği olmak üzere birçok ülkeye yönelik ek vergiler içeriyor. Çin’e uygulanan toplam vergi oranı %65’e ulaşırken, ABD’nin geleneksel serbest ticaret anlayışından radikal bir kopuş yaşadığı belirtiliyor.
19. Yüzyıl Mantığıyla 21. Yüzyıl Ekonomisi Yönetilemez
Trump, bu hamlesini “Amerikan tarihinin en büyük günlerinden biri” olarak lanse etse de, The Economist, ABD’nin küresel ticaret sisteminden koptuğunu ve bu durumun ekonomik izolasyona yol açabileceğini savunuyor. Özellikle Kanada ve Meksika’nın muaf tutulduğu yeni vergi sistemi, 1930’lardaki Büyük Buhran dönemini hatırlatıyor.
Trump’ın, Smoot-Hawley Yasası’nın geç çıkmasının Büyük Buhran’ı tetiklediği yönündeki sözleri, iktisat tarihiyle çelişiyor. Zira o dönemde uygulanan yüksek tarifelerin krizi derinleştirdiği, asıl toparlanmanın son 80 yılda kademeli olarak indirilen gümrük vergileriyle mümkün olduğu ifade ediliyor.
Ekonomik Gerçeklik Görmezden Geliniyor
Trump, ticaret açığını kapatmak için tarifelere ihtiyaç olduğunu savunuyor ve dış ticaret açığını “servet transferi” olarak nitelendiriyor. Ancak The Economist, ABD’nin bu açığına rağmen G7 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomilerden biri olduğunu hatırlatıyor. Açığın nedeni ise üretimden çok, düşük tasarruf oranları olarak gösteriliyor.
Tarife Oranları Rastgele Belirlendi
Trump, tarife oranlarının ülkelerin ABD’ye uyguladığı vergilere ve döviz politikalarına göre belirlendiğini iddia etse de, The Economist, bu oranların ikili ticaret açıklarına göre rastgele belirlendiğini savunuyor. Örneğin Vietnam‘dan ithal edilen ürünlere %46 oranında vergi uygulanması planlanıyor. Bu açıklamanın ardından Nike hisseleri %7 değer kaybetti.
Zincirleme Etki Uyarısı: Pahalı Ürün, Az Seçenek, Yavaşlayan Rekabet
Uygulamanın sonucunda ABD’li tüketicilerin daha pahalı ve daha az çeşitli ürünlerle karşılaşacağı, üreticilerin ise rekabetten uzaklaşıp hantallaşacağı ifade ediliyor. The Economist, diğer ülkelerin misilleme konusunda dikkatli davranması gerektiğini vurguluyor. Zira agresif misillemeler, Trump’ın daha da sertleşmesine yol açabilir. Tıpkı 1930’larda olduğu gibi sonuçlar küresel bir ekonomik gerilemeye neden olabilir.
Yeni Ticaret Blokları Yükseliyor mu?
Uzmanlara göre, Trump’ın izolasyoncu yaklaşımına en iyi yanıt, ülkeler arasında daha güçlü ticaret iş birlikleri kurmak olabilir. Avrupa Birliği, Güney Kore, Norveç ve CPTPP üyeleri, birlikte küresel ithalat talebinin %34’ünü oluşturuyor. Buna karşılık ABD’nin payı sadece %15 seviyesinde.
Çin ile iş birliği ise karmaşık bir konu. Devlet destekli şirket yapısı ve geçmiş ihracat politikaları hâlâ eleştirilse de, Çin’in daha iç talep odaklı büyüme modeline geçmesi ve teknoloji paylaşımı gibi alanlarda adım atması halinde küresel sistemle daha uyumlu hale gelebileceği belirtiliyor.
Trump’ın Ticaret Hamlesi Kalıcı Olmayabilir
The Economist, Trump’ın kararlarını kısa vadeli siyasi kazançlar için alınmış, ekonomik temeli zayıf adımlar olarak değerlendiriyor. Küresel ticaretin giderek daha entegre hale geldiği bir dönemde ekonomik duvarlar örmek, yalnızca geçici kazançlar sağlıyor.
Ancak dergiye göre bu durum kalıcı olmayabilir:
“Trump’ın yarattığı yıkım kaçınılmaz olabilir ama bu, çılgınlığının kalıcı olacağı anlamına gelmez.”
