ABD Adalet Bakanlığı, teknoloji devi Google’a yönelik bugüne kadar görülmemiş ölçekte bir yasal baskı uygulamaya başladı. Şirketin dijital reklam pazarındaki tekelci yapısı, artık ciddi bir şekilde tehdit altında. Bakanlık, Google’ın reklam ekosistemini oluşturan AdX ve DFP sistemlerini satması gerektiğini resmen talep etti. Bu gelişme, yalnızca teknoloji dünyasını değil, küresel ekonomiyi de derinden sarsabilecek bir dönüm noktası olabilir.
Dijital Reklam Tekeline Karşı Tarihi Adım
Adalet Bakanlığı’nın sunduğu 17 sayfalık dava dosyasında, Google’ın rekabet yasalarını sistematik biçimde ihlal ettiği belirtildi. Özellikle AdX reklam borsası ile DFP reklam sunucusu sayesinde, şirketin reklam teknolojisi pazarında kendi lehine dengesiz bir yapı oluşturduğu vurgulandı. Bakanlık, bu yapının parçalanmasının şart olduğunu ifade ederek, söz konusu sistemlerin Google’dan ayrılarak üçüncü taraflara satılmasını istedi.
Bu dosyada en dikkat çeken cümlelerden biri şu oldu:
“Yasaları çiğnemenin yollarını bulan bir sanıkla karşı karşıyayız.”
Bu ifade, ABD hükümetinin Google’a karşı ne kadar sert bir duruş sergilediğini açıkça gösteriyor.
Google’dan Karara Sert Tepki: “Ayrıştırmak Mümkün Değil”
Google, Adalet Bakanlığı’nın taleplerine itiraz ediyor. Şirket, AdX ve DFP sistemlerinin, Google’ın sahip olduğu tescilli yazılım altyapısıyla tamamen entegre olduğunu ve bu nedenle ayrıştırılarak satılmalarının teknik olarak mümkün olmadığını savunuyor.
Google ayrıca, rekabetin yeniden sağlanması amacıyla başka yollarla çözüm üretmeye çalıştığını belirterek, itiraz sürecini sürdüreceğini de vurguladı.
AT&T Sonrası En Büyük Dağıtım Olabilir
Bu dava, ABD tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir müdahale olarak değerlendiriliyor. Eğer mahkeme Google’ın sistemlerini parçalama yönünde karar verirse, bu olay 1984’te AT&T’nin parçalanmasından sonraki en büyük kurumsal dağıtım olabilir. Süreçte iki farklı yargıcın ikna edilmesi gerekiyor. Bu da davanın teknik boyutunun yanı sıra hukuki mücadelenin de zorlu geçeceğini işaret ediyor.
Google’a Yönelik Diğer Baskılar da Artıyor
Google daha önce de farklı alanlarda ciddi suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Örneğin, bir federal yargıç şirketin Chrome tarayıcısını yasadışı bir tekel olarak tanımlamıştı. Ayrıca Adalet Bakanlığı, Google’ın arama motoru etkisini sınırlamak, Chrome ile reklam bağlantılarını koparmak ve Play Store üzerinden uygulanan baskıları ortadan kaldırmak gibi çeşitli yaptırımları gündeme getirdi.
Android ve Play Store da Gündemde
Google’ın sadece dijital reklam değil, aynı zamanda Android işletim sistemi ve Play Store aracılığıyla mobil ekosistem üzerindeki etkisi de ABD yargısının radarında. 2023 yılında federal bir jüri, Google Play Store’u yasadışı tekel ilan etti. Şirketin Android aracılığıyla dünya genelinde milyonlarca cihaza erişimi olması, bu tekel iddialarını daha da güçlendiriyor.
Reklam Ekosisteminin Kalbinde: 265 Milyar Dolarlık Ağ
Google’ın dijital reklam ağı, şirketin toplam ekonomik yapısının kalbini oluşturuyor. Bu ağdan elde edilen yıllık gelir yaklaşık 265 milyar dolar. Bu nedenle, reklam sisteminde yaşanacak olası bir parçalanma, şirketin küresel çapta gelir yapısını doğrudan etkileyecek.
Türkiye Pazarında da Dev Gelir
Google, Türkiye’de yıllık yaklaşık 4 milyar dolar reklam geliri elde ediyor. Bu rakam, bazı sektörlerin toplam ihracat gelirinden daha yüksek. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerden gelen bu tür yüksek gelirler, küresel ölçekte yürütülen soruşturmaların önemini daha da artırıyor.
Google’a Kesilen Devasa Cezalar
Google, yalnızca ABD’de değil, Avrupa’da da çok sayıda büyük davayla karşılaştı. İşte şirketin aldığı bazı dikkat çeken cezalar:
- AB Alışveriş Karşılaştırma Davası (2017): 2.4 milyar euro
- ABD Veri Gizliliği İhlali (2022): 7.8 milyar dolar
- AB AdSense Soruşturması (2019): 1.49 milyar euro
- AB Android Soruşturması (2015): 4.3 milyar euro
Tüm bu gelişmeler, Google’ın küresel ölçekte karşı karşıya olduğu hukuki baskının giderek arttığını ve şirketin tekel gücünü kaybetme riskiyle yüz yüze kaldığını gösteriyor.
