Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ve ulusal ilaç düzenleyicileri, son dönemde artan kanıtlanmamış ve onaysız kanser tedavileri konusunda hastaları ve yakınlarını uyardı. EMA, özellikle internet ve sosyal medya üzerinden pazarlanan denetimsiz gen terapileri, kanser aşıları ve hücre bazlı tedavilerin ciddi sağlık riskleri taşıdığına dikkat çekti.
Denetimsiz Kanser Tedavileri Tehlike Saçıyor
AB içinde ileri tedavi tıbbi ürünleri (ATMP’ler) olarak bilinen bu tür tedaviler, yalnızca şu üç durumda uygulanabiliyor:
- EMA tarafından onaylanmışsa,
- Klinik bir araştırmanın parçasıysa,
- Ulusal bir sağlık kurumu özel izin vermişse.
Ancak son dönemde bazı kliniklerin ve şirketlerin, bilimsel kanıt olmadan ve resmi onay almadan bu tedavileri doğrudan hastalara sunduğu tespit edildi.
Özellikle Dendritik Hücre Tedavileri Riskli
EMA, bağışıklık sistemini harekete geçirerek kanser hücrelerine saldırmayı hedefleyen ve genellikle kanser aşıları olarak pazarlanan dendritik hücre tedavileri konusunda özel bir uyarıda bulundu. Bu tedavilerin denetlenmemesi halinde ciddi yan etkiler doğurabileceği belirtiliyor.
Ajansa göre, bu tür yasadışı tedaviler çoğunlukla internette veya sosyal medyada reklam edilerek, hastaların ve ailelerinin umutları istismar ediliyor.
Denetlenmeyen Tedaviler Ciddi Sağlık Tehditleri Barındırıyor
EMA, bu tedaviler için resmi bir denetim mekanizması olmadığı için:
- Bakteri ve virüslerle kontamine olabileceğini,
- Standart dışı koşullarda üretilebileceğini,
- Yanlış muhafaza edilerek hastalar için ölümcül riskler oluşturabileceğini,
- Etkisiz ya da zararlı olabileceklerini,
- Hastaları hem maddi hem de psikolojik olarak yıpratabileceğini belirtti.
EMA: “Hastalar, dolandırıcılık girişimlerine karşı dikkatli olmalı.”
Onaysız Tedavilere Karşı Harekete Geçiliyor
Bu, EMA’nın kanıtlanmamış tıbbi tedavilere karşı yaptığı ilk uyarı değil. 2020 yılında da kanser, kalp hastalıkları, otizm, kas distrofisi ve görme kaybı gibi durumlara yönelik kanıtlanmamış hücre bazlı tedaviler sunan hastane ve şirketlere karşı dikkatli olunması gerektiğini duyurmuştu.
EMA yetkilileri, özellikle bir İspanyol şirketinin, Avrupa genelinde yüzlerce kanser hastasına onaysız dendritik hücre tedavisi satarak milyonlarca euro haksız kazanç sağladığını belirtti. Yetkililer, bu tür yasadışı girişimlere karşı uluslararası düzeyde polisle iş birliği yapıldığını ve soruşturmaların devam ettiğini duyurdu.
Denetlenmemiş Bir Tedaviyi Nasıl Tespit Edebilirsiniz?
EMA, şüpheli bir tedavinin denetimsiz olup olmadığını anlamak için şu uyarı işaretlerine dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor:
- Tedavinin “deneysel” olarak tanıtılması ancak klinik bir çalışmanın parçası olmaması,
- Ruhsatlı olup olmadığının gizlenmesi veya teyit edilmekten kaçınılması,
- Tedavinin bilimsel araştırmalarla desteklenmeyen faydalar vaat etmesi.
Sonuç olarak EMA, internet ve sosyal medyada pazarlanan “mucize” tedavilere karşı herkesin dikkatli olması gerektiğini vurguladı.
