Türkiye’de son dönemde hızla artan meningokok menenjit vakaları, kamuoyunda büyük bir endişeye yol açtı. Özellikle İstanbul ve Kocaeli’de yaşanan çocuk ölümleri, Türk Tabipleri Birliği’nin açıklamalarıyla gündeme gelirken, Sağlık Bakanlığı’ndan henüz resmi bir yanıt gelmiş değil. Resmî makamlarca doğrulanmasa da, artan vaka iddiaları toplum sağlığı açısından alarm verici bir boyuta ulaştı. En çarpıcı detay ise bu ciddi hastalık için mevcut olan aşının, hâlâ Ulusal Aşı Takvimi’ne dahil edilmemiş olması.
Meningokok Menenjit Nedir, Nasıl Yayılır?
Meningokok menenjit, beyin zarı ve omuriliği etkileyen son derece tehlikeli bir enfeksiyon hastalığıdır. Solunum yoluyla bulaşan bu bakteri, özellikle kalabalık ortamlarda kolayca yayılır. Bebekler, küçük çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler, hastalığın en savunmasız kurbanlarıdır.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, 3 ila 12 aylık bebekler en yüksek risk grubunu oluşturur. Belirtiler arasında ani ateş, baş ağrısı, ense sertliği, kusma, ışığa duyarlılık ve bilinç değişikliği sayılabilir. Bebeklerde ise huzursuzluk, beslenme zorluğu ve bıngıldakta şişlik gibi semptomlar görülebilir. Erken teşhis ve müdahale, hayat kurtarıcı olabilir.
Türkiye’de Neden Hâlâ Aşılama Yapılamıyor?
Meningokok aşısı, hastalığa karşı en etkili korunma yöntemidir. Ancak Türkiye’de bu aşı, 2025 itibarıyla güncellenen Ulusal Aşı Takvimi’nde hâlâ yer almıyor. Uzmanlar bu durumu “hayati bir eksiklik” olarak değerlendiriyor.
Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, bu tercihin ekonomik gerekçelerle yapıldığını söylüyor. Eczanelerde satılan aşının tek doz fiyatı yaklaşık 3 bin TL. Bu da dar gelirli ailelerin çocuklarına aşı yaptırmasını imkânsız hale getiriyor. Aşıya erişim, ekonomik gücü olanla olmayan arasında büyük bir eşitsizlik yaratıyor.
Aynı Aşı Ücretsizken, Çocuklar Neden Hariç?
İşin ilginç yanı, Türkiye’de askerlik görevine başlayanlara meningokok aşısı ücretsiz yapılmakta. Ayrıca Hac ve Umre ziyaretleri öncesinde de aynı uygulama geçerli. Ancak en fazla vaka görülen grup olan küçük çocuklara bu hak tanınmıyor.
Prof. Ceyhan’a göre, eğer bu aşı toplu aşılama programına alınsaydı, vakaların %90 ila %100’ü önlenebilirdi. Bu açıklama, koruyucu sağlık politikalarının ne kadar önemli olduğunu gözler önüne seriyor.
Piyasa Koşullarında Sağlık Politikası Olmaz
Türk Tabipleri Birliği’nden Dr. Emrah Kırımlı ise durumu şöyle özetliyor: “Devlet toplu alımla bu aşıları çok daha ucuza temin edebilir. Ancak mevcut düzende, halk serbest piyasa koşullarında kendi sağlığını finanse etmek zorunda kalıyor.” Bu yaklaşımın, adil bir sağlık sistemine zarar verdiği görüşü hâkim.
Dr. Kırımlı ayrıca, aile hekimlerinin bu aşıyı öneremediğini çünkü maliyetin ailelere ağır geldiğini ifade ediyor. Sonuç olarak, önlenebilir ölümler ve kalıcı hasarlarla sonuçlanan vakalar artmaya devam ediyor.
Gerçek Vaka Sayıları Bilinmiyor
Sağlık Bakanlığı, meningokok menenjitin “sporadik” yani tekil ve dağınık vakalar olarak seyrettiğini belirtiyor. Ancak uzmanlar, yıllık ortalama 1.500 vaka ve 350 ölüm yaşandığını öngörüyor. Bu rakamlar resmi kaynaklarla teyit edilmemiş olsa da, sahadaki doktorların gözlemleriyle destekleniyor.
Hastalığı atlatan bireylerin %10-15’i hayatını kaybederken, %11-19’u kalıcı sinir sistemi hasarlarıyla yaşamına devam ediyor. Bu veriler, aşının zorunlu hale getirilmesinin artık bir sağlık politikası zorunluluğu olduğunu ortaya koyuyor.
Dünya Genelinde Risk Devam Ediyor
Afrika kıtasında, Senegal’den Etiyopya’ya kadar uzanan alan meningokok kuşağı olarak anılıyor ve bu bölgelerde hastalık oldukça yaygın. Mart 2025’te Suudi Arabistan’da 11 vaka tespit edilirken, Umre’den dönen 6 kişide daha enfeksiyon görüldü. Türkiye, bu hastalık için uluslararası bildirimi zorunlu ülkeler arasında yer alıyor. Bu da küresel hareketliliğin Türkiye için ek risk anlamına geldiğini gösteriyor.
