Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kur şoklarının enflasyon üzerindeki etkisini mercek altına alan yeni bir araştırma yayımladı. “Büyük Kur Şokları ve Kur Geçişkenliğinde Doğrusal Olmayan Etkiler” başlıklı çalışmaya göre, döviz kurundaki sert dalgalanmalar, fiyatlara orantısız şekilde yansıyor.
Kur Şoku Ne Kadar Büyükse, Enflasyona Etkisi O Kadar Güçlü
Çalışma, son beş yıllık veri setine dayanıyor ve kur geçişkenliği ile enflasyon arasındaki bağın doğrusal olmadığını ortaya koyuyor. Yani döviz kurunda büyük çaplı bir sıçrama yaşandığında, fiyatlara yansıyan etki, şoktan çok daha büyük boyutlara ulaşıyor.
Buna karşılık, kurda yaşanan ılımlı hareketlerde fiyat etkisinin sınırlı kaldığı belirtiliyor. Üstelik büyük bir kur şoku sonrası, enflasyonun normalden daha hızlı bir şekilde yavaşlama eğilimine girdiği de vurgulanıyor.
Geçişkenlik Oranı %38-40 Arasında
Araştırmaya göre, ılımlı kur şoklarının yaşandığı dönemlerde, uzun vadeli kur geçişkenliği oranı %38 ila %40 arasında değişiyor. Bu oran, dövizdeki artışın ne kadarının tüketici fiyatlarına yansıdığını ifade ediyor.
Ancak araştırma, yanlış modellemelerle geçişkenliğin olduğundan yüksek tahmin edilebileceği uyarısını da içeriyor. Bu durum, enflasyon tahminlerini yanıltıcı hale getirebiliyor.
Modeller Şokun Niteliğine Duyarlı Olmalı
Çalışmada, enflasyon modellerinin başarısının, sadece kur hareketini değil, şokun büyüklüğünü ve niteliğini dikkate almasına bağlı olduğu vurgulanıyor. Doğrusal modellerin, özellikle yüksek şok dönemlerinde yetersiz ve yanıltıcı sonuçlar verdiği ifade ediliyor.
TCMB uzmanları Fethi Öğünç ve Orhun Özel tarafından hazırlanan çalışmada şu ifadeler dikkat çekiyor:
“Doğrusal olmayan ilişkileri dikkate almayan modeller, yüksek şok dönemine özgü etkileri açıklamaya çalışırken normal dönemlerden uzaklaşmakta ve bu da modellerin açıklayıcılığını azaltmaktadır.”
Enflasyon Beklentileri Şoklara Göre Şekilleniyor
Araştırmaya göre, büyük çaplı kur şokları sadece cari ayı değil, sonraki birkaç ay boyunca da fiyatlama davranışlarını etkilemeye devam ediyor. Bu nedenle para politikası yapıcılarının, kur ve enflasyon ilişkisini daha hassas parametrelerle değerlendirmesi gerekiyor.
