ABD Başkanı Donald Trump, başta Kanada, Çin ve Meksika olmak üzere birçok ülkeye yönelik yeni gümrük vergileri getirmeye hazırlanıyor. Bu karar, küresel ticaret dengesini yeniden sarsabilir. Ekonomistler, bu stratejinin asıl faturasını Amerikan halkının ödeyeceğini belirtiyor.
Vergi Dalgası Geliyor: Otomobiller İlk Hedefte
Trump yönetimi, perşembe günü itibarıyla yurt dışında üretilen otomobillere yönelik yeni gümrük vergilerini devreye alacak. Bu adım, daha önce getirilen çelik, alüminyum ve hammadde vergilerine ek olarak uygulanacak.
Uzmanlara göre Trump, bu tarifelerle Amerikan üretimini korumayı, ticaret açığını azaltmayı ve aynı zamanda devlet gelirini artırmayı hedefliyor. Ancak geçmiş uygulamalar, bu hedeflerin birbirini dışladığını ortaya koyuyor.
Gümrük Vergisi Gerçekten Kimi Etkiler?
Gümrük vergilerini ithalatçılar öder, yani ürünleri ABD’ye getiren Amerikan firmaları. Çin ya da Kanada gibi ülkeler ABD’ye doğrudan ödeme yapmaz. Bu da ürün maliyetlerinin Amerikan tüketiciye yansımasına yol açar.
Örneğin, Yale Bütçe Laboratuvarı’na göre yeni otomobil vergileri araç fiyatlarını ortalama %13,5 artıracak. Bu da bir aileye 6.400 dolar ek yük demek. Üstelik sadece otomobiller değil; sebzeler, meyveler, içecekler, elektronik ürünler de bu artıştan etkilenecek.
“Karşılıklı Vergi” ve Kirli 15 Listesi
Trump’ın “karşılıklı tarifeler” adı verdiği sistem, ABD’ye vergi uygulayan ülkelere benzer oranlarda vergi uygulanmasını kapsıyor. Yönetimin hedefinde, Amerikan ürünlerine en çok tarife uygulayan “Kirli 15” olarak adlandırılan ülkeler var. Ancak hangi ülkelere ne kadar vergi uygulanacağı hâlâ belirsizliğini koruyor.
Müttefiklerden Sert Tepkiler
Trump’ın gümrük vergileri, ABD’nin müttefikleriyle ilişkilerini geriyor.
- Kanada, 20 milyar dolarlık ABD ithalatına misilleme kararı aldı.
- AB, misillemeyi ertelese de baskıyı artırıyor.
- Çin, ABD tarım ürünlerine %15’e varan vergilerle karşılık verdi.
- Meksika, askeri iş birliği ve adli destek sunarak cezadan kaçınmaya çalışıyor.
- İngiltere ve Avustralya ise misilleme yerine diplomasi yolunu tercih ediyor.
Trump Ne Amaçlıyor?
Trump’ın stratejisi, gümrük vergilerini sadece ekonomi aracı değil, diplomatik baskı mekanizması olarak da kullanmak. Vergilerle:
- İmalat sektörünü canlandırmak,
- Savunma sanayisini korumak,
- Göçmen ve uyuşturucu akışını durdurmak,
- Federal bütçeyi dengelemek amaçlanıyor.
Ancak uzmanlar, bu hedeflerin çoğunun birbiriyle çeliştiğini vurguluyor. Peterson Enstitüsü’nden Chad Bown, “Vergilerin amacı net değil. Aynı anda hepsi gerçekleştirilemez,” diyerek kafa karışıklığına dikkat çekiyor.
Tüketici Fiyatlarında Yeni Bir Dalga Kapıda
Önümüzdeki günlerde marketlerden otomobil galerilerine kadar her yerde fiyat artışları kaçınılmaz. İlk etkiler meyve-sebze, içki ve akaryakıt ürünlerinde görülecek. Daha sonra elektronik ve dayanıklı tüketim malları da zamlanacak.
Trump, bu artışların önemli olmadığını savunsa da ekonomistler, harcamaların düşeceğini, vergi gelirinin sanılanın aksine azalabileceğini söylüyor.
