2024 yılında Türkiye’nin yakın çevresinde güç dengeleri önemli ölçüde değişti. Yılın en büyük sürprizlerinden biri, Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin sona ermesi ve Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Rusya’ya kaçması oldu. Bu gelişme, Orta Doğu’da yeni bir dönemin başlangıcını işaret etti.
Orta Doğu’daki Gelişmeler
- Suriye‘deki Değişim:
- Baas Rejiminin Çöküşü: 2024’ün sonlarına doğru, Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalifler, Suriye’de önemli şehirleri ele geçirdi ve Şam’a kadar ilerledi. Beşar Esad’ın ülkeden ayrılmasıyla birlikte, Suriye’de yeni bir dönem başladı.
- Geçici Hükümet: HTŞ’nin lideri Muhammed el-Colani, azınlıklara ve farklı etnik gruplara saygılı bir yönetim vaadinde bulundu. Geçici hükümetin başbakanı ise Muhammed el-Beşir oldu.
- Rusya ve İran’ın Zemin Kaybı: Rusya ve İran, Esad yönetimini desteklemelerine rağmen başarısız oldular ve Orta Doğu’daki etkileri zayıfladı. Rusya, Suriye’deki askeri üslerini korumaya odaklanırken, İran yeni stratejiler geliştirmek zorunda kaldı.
- İsrail-Hamas ve Bölgesel Çatışmalar:
- Çatışmaların Yayılması: İsrail ile Hamas arasında başlayan çatışmalar, İran ve Lübnan’a yayıldı. İsrail, İran bağlantılı hedeflere saldırılar düzenledi.
- İran-İsrail Gerilimi: İsrail, İran topraklarına saldırılar düzenlerken, İran da misilleme olarak İsrail’e yönelik İHA ve füze saldırıları gerçekleştirdi. Bu gerginlik, İsrail’in Hamas liderlerini hedef almasıyla daha da arttı.
- Lübnan ve Hizbullah:
- Hizbullah’a Yönelik Saldırılar: İsrail, Güney Lübnan’da Hizbullah’a yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı. Hizbullah’ın lideri Hasan Nasrallah, İsrail saldırısında öldürüldü. Ancak ABD’nin arabuluculuğuyla kısa süreli bir ateşkes sağlandı.
Rusya-Ukrayna Savaşı
- Savaşın Seyri: 2024 boyunca, Rusya ve Ukrayna arasında büyük bir değişim olmadı. Rusya, Ukrayna topraklarının yüzde 20’sini kontrol etmeye devam etti. Ukrayna ise Rusya’nın Kursk bölgesine sürpriz bir saldırı düzenledi.
- Uluslararası Destek: Batılı ülkeler, Ukrayna’ya askeri desteği artırdı ve uzun menzilli füzelerin kullanımına izin verdi. Rusya, bu gelişmeye sert tepki gösterdi ve nükleer silah doktrinini değiştirdiğini açıkladı.
- Kuzey Kore’nin Katılımı: Rusya, Kuzey Kore ile askeri işbirliğini geliştirerek, Kuzey Kore askerlerini Ukrayna’daki cephelerde kullanmaya başladı.
ABD’nin Rolü ve Trump’ın Planları
- ABD’deki Değişim: Donald Trump, Kasım ayında yeniden ABD Başkanı seçildi ve Ocak 2025’te görevi devralacak. Trump, Ukrayna savaşını hızlıca sonlandırma sözü verdi.
- Orta Doğu ve Ukrayna Politikaları: Trump’ın seçilmesiyle birlikte, ABD’nin Orta Doğu ve Ukrayna politikalarında nasıl bir değişim olacağı merak konusu. Ankara, Trump’ın planlarına dair çeşitli senaryolar üzerinde duruyor ve bölgedeki diplomasi trafiği yoğun bir şekilde devam ediyor.
2024 yılı, Türkiye’nin yakın çevresinde önemli jeopolitik değişimlere sahne oldu ve bu durumun, Türkiye’nin dış politikası üzerinde de etkileri olacağı öngörülüyor.
