Chainalysis tarafından yayımlanan 2024 Global Kripto Para Benimsenmesi Endeksi sonuçları, Türkiye’nin kripto para ekosistemindeki değerli gelişmeleri gözler önüne serdi. Türkiye, MENA Bölgesi’nin en büyük kripto pazarı olarak tanımlandı ve bu periyotta 136,8 milyar dolarlık bir kıymet elde etti. Global sıralamada ise Türkiye yedinci sırada yer aldı.

Gate.TR CEO’su Kafkas Sönmez, raporun Türkiye’nin kripto adaptasyonuna dair sağlam bilgiler sunduğunu belirterek, lokal ve global borsaların ekosistem üzerindeki tesirini vurguladı. Rapor ayrıyeten, Gate.TR’nin de ortalarında bulunduğu 76 kripto para borsasının regülasyonlara ahenk sağlamaya yönelik niyetlerini ortaya koydu.

ALTCOIN VE STABILCOIN’LER POPÜLER

Sönmez, Türkiye’de stabilcoin ve altcoin’lerin popülaritesinin arttığını tabir etti. MENA bölgesindeki merkeziyetsiz finans benimsenmesiyle birlikte, Türkiye, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde stabilcoin’lerin pazar hissesi kazandığını kaydetti. Raporda, Türkiye’nin gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranla stabilcoin ticaret hacminde dünya genelinde birinci olduğu belirtildi. Ayrıyeten, Mart 2024’te Türkiye’de 6 milyar dolarlık stabilcoin satın alındığı kestirim ediliyor.

KRİPTO PARA PİYASALARINDAKİ DEĞİŞİMLER

Eylül ayı prestijiyle kripto para piyasalarındaki beklentiler değişirken, Sönmez, Bitcoin’in tarihi olarak eylül aylarında ortalama yüzde 5,9 düştüğünü lakin 2024’ün bu klasikliği yıktığını belirtti. Eylül ayında Bitcoin’in yüzde 10’un üzerinde kıymet kazandığını söz eden Sönmez, 65 bin doları kritik bir düzey olarak tanımladı.

KÜRESEL OLAYLARIN ETKİSİ

Sönmez, Bitcoin’in global olaylara karşı hassaslığının arttığını belirterek, Japonya’daki bir liderlik değişiminin Bitcoin fiyatlarında değerli düşüşlere yol açabileceğine dikkat çekti. Türkiye’nin kripto para piyasalarındaki öncü pozisyonunu sürdüreceğini ve Gate.TR olarak Türk yatırımcılara inançlı bir erişim sağlamaya devam edeceklerini vurguladı.

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) açıkladığı datalara nazaran İstanbul’da Eylül ayında perakende fiyatlar aylık yüzde 3,90, yıllık bazda yüzde 59,18 arttı.

İstanbul’un eylül ayı enflasyonu muhakkak oldu. 2024 Eylül ayında İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir evvelki aya nazaran yüzde 3,90, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 4,67 oranında arttı.

YILLIK FİYAT DEĞİŞİMLERİ

2023 Eylül ayına nazaran 2024 Eylül ayında yaşanan fiyat değişimlerini gösteren bir evvelki yılın birebir ayına nazaran değişim oranı İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksinde yüzde 59,18, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 47,89 olarak gerçekleşti.

PERAKENDE FİYATLAR ARTTI

Eylül 2024’te perakende fiyatlarda bir evvelki aya nazaran; öbür harcamalar kümesinde yüzde 14,62, kültür eğitim ve cümbüş harcamaları kümesinde yüzde 13,24, giysi harcamaları kümesinde yüzde 6,67, konut harcamaları kümesinde yüzde 4,18, mesken eşyası harcamaları kümesinde yüzde 3,62, besin harcamaları kümesinde yüzde 2,63, sıhhat ve şahsî bakım harcamaları kümesinde yüzde 0,72 artış; ulaştırma ve haberleşme harcamaları kümesinde yüzde 0,35 azalış izlendi.

Eylül 2024’te toptan fiyatlarda bir evvelki aya nazaran; mensucat kümesinde yüzde 13,72, işlenmemiş hususlar kümesinde yüzde 6,83, inşaat gereçleri kümesinde yüzde 5,48, kimyevi hususlar kümesinde yüzde 4,43, besin hususları kümesinde yüzde 2,61, madenler kümesinde yüzde 2,60, yakacak ve güç unsurları kümesinde yüzde 2,01 artış izlendi.

Ekonomi gazetesi DÜNYA‘nın emeklileri amaç gösterdiği bugünkü manşet haberi (01.10.2024) reaksiyonlara yol açtı. 

Gazetenin haberinde Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı istatistikleri destek gösterilerek “Türkiye’nin nüfusu 85.3 milyon; devletten maaş alan kişi sayısı 21.7 mil­yon. Buna nazaran her 4 şahıstan biri devletten geçiniyor. Sosyal Gü­venlik Kurumu (SGK) verileri­ne nazaran Türkiye’de 16 milyon 437 bin 571 kişi emekli maaşı alıyor” denildi. 

Gazetenin “Devlet 21.700.644 bireye maaş ödüyor” başlığıyla manşetine taşıdığı haber üzerine reaksiyon gösteren isimlerden biri de Çalışma Ömrü Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik oldu.

Gazetenin ilgili haberinin ciddiyetsiz, bilim dışı ve manipülatif olduğunu belirten Prof. Dr. Çelik, “Emekliler maaş almaz. Emekliler istihdamda değildir. Emekliler toplumsal güvenlik kurumlarından aylık alır.  Devlet yalnızca 5,3 milyon memur ve personele maaş ve fiyat ödüyor. Emekli aylığı maaş değildir. Emekli aylığını devlet ödemiyor!” dedi. 

“HABER KIYMETİ BİLE YOK”

Çelik, açıklamasının devamında emekli aylıklarının nasıl ödendiğini şöyle detaylandırdı: 

“Sosyal güvenlik kurumlarının gelirleri de temel olarak primlerden ve kamu katkısından oluşur.  Türkiye’de toplumsal güvenlik kurumunun (SGK) emeklilik ve sıhhat harcamlarının yüzde 86,6’sı prim gelirlerinden oluşmaktadır. Bu oran 2022’de (EYT’den önce) yüzde 76,1 idi. Haberi hazırlayanlar dikkat etselerdi SGK’nin gelir-gider istikrarının düzelmiş olduğunu göreceklerdi. 

Prim gelirleri ihsan yahut hükümet ödemesi değildir. Çalışanlar ismine yatırılan toplumsal güvenlik katkılarıdır. Hasebiyle yüzde 86,6’sı prim gelirlerinden ödenen emekli aylıklarını devlet ödüyormuş üzere yazmak ya ciddiyetsizlik ve ya bilgisizliktir. İkisi de vahim!   

Öte yandan bu türlü bir elma-armut toplamasının haber bedeli bile yoktur. Zira emeklileri hesaba katarsanız Almanya’da 100 şahıstan 34’ü Fransa’da ise yüzde 39’u devletten maaş alıyor!  

“ÜÇ KURUŞ AYLIĞI DAHA DA KISMAYA MAZERET OLUR”

Aziz Çelik, habere reaksiyonunu şöyle sürdürdü: 

“Dünya’daki haberin üslubunu kullanacak olursak bu ülkelerde “devlette maaş alanların” oranı Türkiye’den çok yüksek.  Lakin Bu ülkelerde kimsenin aklında “emekliler devletten maaş” alıyor diye haber yapmak gelmez. Zira bu gayri önemli olur.  

Böyle hesap olmaz! Bu türlü habercilik olmaz! Toplumsal güvenlik yahut kamu istihdamı alanında haber yapıyorsanız toplumsal güvenlik ve çalışma iktisadı kavramlarından bihaber olamazsınız.    

Böyle safsata haberler toplumsal güvenlik harcamalarının abartılmasından öbür bir işe yaramaz. Bu tip haberler emeklilerin aldığı üç kuruş aylığı daha da kısmanın mazereti olur.  

Bu tip haberler üniversitelerde çalışma iktisadı ve toplumsal güvenlik ve elbette gazetecilik kısımlarında “vaka” olarak okutulmalı. Tek faydaları bu olur!”

Hayır doğru değil! Devlet 21.700.644 kişiye maaş ödemiyor. Bu sayı 5,3 milyondur!

Aşağıdaki haber gayri ciddi, özensiz ve manipülatiftir.@dunyagazetesii 'nde yer alan aşağıdaki haber gerçek dışıdır, bilim dışıdır. Dahası manipülatiftir.

Haberde emekliler, hak sahipleri,… https://t.co/cjL27wiF5H

— aziz çelik (@EmeginHalleri) October 1, 2024

Ağustos ayında 47,8 olan manşet PMI, eylül ayında 44,3’e gerileyerek, Mayıs 2020’den bu yana en besbelli düşüşü kaydetti. Faaliyet şartlarındaki bozulma altıncı aya ulaştı. Yeni siparişlerdeki zayıflık üretiminde aylık bazda yavaşlama göstermesine neden oldu. Üretimdeki daralma da Mayıs 2020’den bu yana en yüksek düzeye ulaştı. 

GİRDİ MALİYETLERİNDE ARTIŞ  

Liradaki zayıflık ve ham unsur fiyatlarındaki artış eylül ayında girdi maliyetlerinin daha da yükselmesine yol açtı. İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI raporuna nazaran, Eylül ayında on bölümde de yeni siparişler üst üste üçüncü ay yavaşladı. En besbelli kayıp giysi ve deri eserlerinde yaşanırken, besin eserlerinde ise en hafif yavaşlama gözlemlendi.

İSTİHDAMDA DÜŞÜŞ  

İstihdamda da azalma görüldü. Yaklaşık altı yıldır birinci kere, takip edilen tüm dallarda istihdam gerilemesi kaydedildi. En bariz azalma ise dokuma kesiminde gerçekleşti. Girdi ve sonuncu eser stoklarındaki azalma devam etti; bu durum, tedarik zincirleri üzerindeki baskıyı hafifleterek teslimat müddetlerinin kısalmasına neden oldu.

Anket iştirakçilerinin talep zayıflığına ait geri dönüşleri, yeni siparişlerde yaklaşık son dört buçuk yılın en sert düşüşünü ortaya koydu. Yeni ihracat siparişlerinin tekrar yavaşlaması, dış talepte de sakinliği işaret etti. Enflasyon ise son üç ayın en düşük düzeyine gerilemesine karşın, bariz düzeylerde kalmaya devam etti.

S&P’DEN DEĞERLENDİRMELER

S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, “Sektördeki yavaşlamanın üçüncü çeyrek sonları prestijiyle daha da derinleştiğine işaret eden PMI bilgileri Türk imalatçıları için kaygı verici bir tablo çizdi. Talepteki zayıflık ve yeni sipariş alma konusundaki yaşanan sorunlar, üretim ve istihdam faaliyetlerinin azalmasına neden oldu” dedi. 

Eylül ayında, takip edilen on dalda de istihdam gerilemesi yaşanırken, toplam yeni siparişlerdeki düşüşe paralel olarak üretimde de genel bir azalma gözlendi. En sert daralma makine ve metal eserleri bölümünde yaşandı. Tedarik zincirlerinin uygunlaşması ise birçok kesimde teslimat müddetlerinin kısalmasına yol açtı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), artan hırsızlık ve dolandırıcılık olaylarına karşı yeni bir düzenleme getirdi. Bu düzenleme, kredi ve banka kartlarında kolay şifre kombinasyonlarının kullanımını yasaklayacak. 

Başkent Üniversitesi Memleketler arası Finans ve Bankacılık Bölüm Başkanı Şenol Babuşcu, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada yeni düzenlemeden bahsetti.

💳🏦Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), giderek artan hırsızlık ve dolandırıcılık olaylarına bir çözüm bulmak için yeni bir adım atıyor. Çok yakında yürürlüğe girecek yeni düzenleme kapsamında kredi veya banka kartlarında basit şifre kombinasyonları yasaklanacak.…

— Şenol Babuşcu (@senolbabuscu) October 1, 2024

BDDK’nın belirttiğine nazaran, “1453”, “1923”, “1903” üzere yaygın olarak bilinen kombinasyonlar yasaklanacak. Yasaklı şifreleri kullanan müşteriler, ATM’de birinci süreç sırasında şifrelerini değiştirmeye yönlendirilecek. Yeni düzenlemenin önümüzdeki hafta prestijiyle Türkiye genelinde uygulanmaya başlanacağı bildirildi.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), artan hırsızlık ve dolandırıcılık olaylarına karşı yeni bir düzenleme getirdi. Bu düzenleme, kredi ve banka kartlarında kolay şifre kombinasyonlarının kullanımını yasaklayacak. 

Başkent Üniversitesi Milletlerarası Finans ve Bankacılık Bölüm Başkanı Şenol Babuşcu, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada yeni düzenlemeden bahsetti.

💳🏦Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), giderek artan hırsızlık ve dolandırıcılık olaylarına bir çözüm bulmak için yeni bir adım atıyor. Çok yakında yürürlüğe girecek yeni düzenleme kapsamında kredi veya banka kartlarında basit şifre kombinasyonları yasaklanacak.…

— Şenol Babuşcu (@senolbabuscu) October 1, 2024

BDDK’nın belirttiğine nazaran, “1453”, “1923”, “1903” üzere yaygın olarak bilinen kombinasyonlar yasaklanacak. Yasaklı şifreleri kullanan müşteriler, ATM’de birinci süreç sırasında şifrelerini değiştirmeye yönlendirilecek. Yeni düzenlemenin önümüzdeki hafta prestijiyle Türkiye genelinde uygulanmaya başlanacağı bildirildi.

Trabzon Balık Hali’nde palamudun yanı sıra başka balık çeşitlerindeki artış dikkat çekerken palamudun tanesi iriliğine nazaran 100 TL ile 3 tanesi 200 TL ortasında değişiyor.

Palamudun yanı sıra başka balık çeşitlerinin de arttığını belirten balıkçı esnaflarından Mehmet Örseloğlu, “Palamut şu anda düzgün gidiyor. Bir orta avında eksilme olmuştu lakin artık bolluğu sürüyor. Palamut uzunluk ve gramaj olarak daha da büyüdü tanesi 1 kilo kadar geliyor. Havaların bugünden itibaren serinledi, serinleyince satışlar da artıyor. Fiyatlarımız, palamut iriliğine nazaran tanesi 100 TL, küçükleri üç tane 200 TL, mezgit 100 TL, çinakop 200 TL, istavrit 75 TL, Hamsi Sinop taraflarından geliyor kilosu 175 TL. Dönemin birinci açıldığı günden bugüne kadar avlanma çok hoş geçiyor. Çok hoş bereketli palamutlar geliyor bunun yanı sıra öteki çeşitlerimizde çoğaldı diyebiliriz” dedi.

Havaların serinlemesiyle birlikte bilhassa palamuda ilginin arttığını kaydeden balıkçı esnaflarından Ahmet Çoğalmış, “Palamut şu an bol. Havaların serinlemesiyle birlikte balığa ilgi arttı. Palamut fiyatlarımız iriliğine nazaran üç tane 200 TL, tane 100 TL, Hamsi 200 TL, istavrit 75-125 TL, mezgit 150 TL. Havaların soğumasıyla birlikte balığa daha çok talep geliyor sıcak havalarda pek talep olmuyor. İnşallah havaların bu türlü soğumasıyla birlikte palamudu 1-1,5 ay daha yiyeceğiz” diye konuştu.

Dün 72,79 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, günü 71,70 dolar düzeyinde tamamladı. Sabah saatlerinde Brent petrolün varil fiyatı yüzde 0,06 artarak 71,75 dolar oldu. Tıpkı dakikalarda Batı Texas çeşidi (WTI) ham petrolün varili ise 68,25 dolardan süreç görüyordu.

POWELL’IN AÇIKLAMALARI PİYASALARI HAREKETLENDİRDİ

Petrol fiyatları, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’ın açıklamaları ve Orta Doğu’daki tansiyonların global arzda aksamaya neden olacağı kaygılarıyla yükseldi. Powell, ABD iktisadının genel olarak güçlü olduğunu ve Fed’in bu durumu sürdürmek için araçlarını kullanmaya devam edeceğini tabir etti.

FED’İN FAİZ İNDİRİMİ BEKLENTİLERİ

Powell’ın iş gücü piyasasının soğumasına gerek olmadığı açıklamaları, bu yıl toplamda 50 baz puanlık iki faiz indirimi beklentisini güçlendirdi. Kasım ayında yüzde 61 ihtimalle 25 baz puanlık bir faiz indirimi yapılacağı öngörülüyor. Bu beklentiler, doların bedel kaybetmesine ve petrol talebinin artmasına neden olabilir.

ORTADOĞU’DAKİ TANSİYON PETROL FİYATLARINI DESTEKLİYOR

Orta Doğu’daki çatışmalar da petrol fiyatlarının yükselişini destekliyor. İsrail’in Şam’a düzenlediği hava akınları, bölgedeki tansiyonu artırıyor ve global petrol arzında aksamalar yaşanabileceği telaşını doğuruyor.

Brent petrolde teknik olarak 72,65 ile 73,60 dolar aralığının direnç, 70,89 ile 70,08 dolar aralığının ise dayanak bölgeleri olarak izleneceği belirtiliyor.

Açılışta BIST 100 endeksi, evvelki kapanışa nazaran 7,78 puan ve yüzde 0,08 artışla 9.673,56 puana çıktı.

Bankacılık endeksi yüzde 0,34, holding endeksi yüzde 0,11 bedel kazandı. Bölüm endekslerinden en çok kazandıran yüzde 0,99 ile inşaat, en çok kaybettiren yüzde 0,40 ile bilişim oldu.

Dün, satış yüklü bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 1,14 paha kaybederek 9.665,78 puandan tamamladı.

RESESYON TASALARI GÜÇLENİYOR

Küresel piyasalarda, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’ın açıklamalarının ABD’de iktisadın “yumuşak iniş” yapabileceği beklentilerini desteklemesi risk iştahını beslese de Avrupa’da resesyon kaygılarının güçlenmeye devam etmesi piyasaların taraf bulmasını zorlaştırıyor.

Dünya genelinde enflasyonla çabada sona yaklaşılırken, iktisatların resesyona girmeden bu süreci atlatıp atlatamayacağı sorusu gündemdeki yerini koruyor.

Analistler, bugün yurt içinde ve dünya genelinde imalat sanayi PMI ile Euro Bölgesi’nde enflasyon ve ABD’de JOLTS açık iş sayısı bilgilerinin takip edileceğini belirterek, BIST 100 endeksinde 9.900 ve 10.000 düzeylerinin direnç, 9.600 ve 9.500 puanın takviye pozisyonunda olduğunu kaydetti.

Türkiye ile yabancı bankalar ortasındaki münasebetler son devirde sürat kazanırken, bu hafta Türkiye’deki temaslar da artacak.

Bloomberg HT’nin edindiği bilgilere nazaran, Deutsche Bank, JPMorgan, Standard Chartered ve HSBC takımları bu hafta Türkiye’de bulunacak. Yabancı banka temsilcilerinin, iktisat idaresi ve çeşitli kurumlarla görüşmeler yapacağı, ayrıyeten ekonomistlerle de buluşacağı tabir edildi.

Önümüzdeki hafta ise Türkiye iki kredi derecelendirme kuruluşunu ağırlayacak. S&P ve Moody’s’in Türkiye’de farklı temaslarda bulunacağı bildirildi.

Geçtiğimiz haftalarda iktisat idaresi New York’ta Goldman Sachs ve Citi’nin genel merkezlerinde yabancı yatırımcılarla toplantılar gerçekleştirmişti. Bu toplantılarda iktisat idaresi 2025 yılı için enflasyonun yüzde 20’nin altına ineceği, cari açığın yüzde 2’nin, bütçe açığının ise yüzde 3’ün altında olacağı öngörüsünü paylaşmıştı.

Ayrıca, iktisat idaresi yeni kredi notu artırımı beklentilerini lisana getirmişti. Citi’deki görüşmede, uzun vadeli bono yatırımcılarının enflasyon beklentilerine yönelik sorular yönelttiği, enflasyondaki düşüş belirginleştikçe yatırımcıların uzun vadeli tahvillere olan ilgisinin artabileceği belirtildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan da toplantılarda bir sunum yaparak, Orta Vadeli Program (OVP) ve uygulanan ekonomik siyasetlerin sonuçlarıyla ilgili yatırımcıların sorularını yanıtladı.